Naar hoofdinhoud Naar footer

8 tips en inzichten die helpen bij een vernieuwingstraject

Gepubliceerd op: 08-07-2022

In het programma Begeleiding à la carte gingen 34 organisaties uit de gehandicaptenzorg aan de slag om de zorg persoonsgerichter te maken. Zij deden daardoor waardevolle ervaringen op. Hun geleerde lessen, tips en inzichten lees je in dit artikel.

Persoonsgerichte zorg gaat over goed aansluiten bij behoeftes van mensen met een beperking. Dat klinkt logisch, maar is helemaal niet zo eenvoudig in de praktijk. 34 organisaties gingen daarom met een vernieuwingstraject aan de slag in het programma Begeleiding à la carte. Dit leverde veel op. Zo gaven cliënten na afloop aan door de vernieuwingstrajecten meer eigen regie en zelfvertrouwen te ervaren.

Waarom deden zij mee? 

De organisaties wilden hun zorg graag toekomstbestendig maken. Daarnaast maakt persoonsgericht het werken in de gehandicaptenzorg aantrekkelijk. Dit is belangrijk in een tijd van krapte op de arbeidsmarkt. Ook gaat persoonsgerichte zorg over het recht dat mensen met een beperking hebben om goed mee te kunnen doen in de samenleving. Een onderwerp dat onder andere door het VN-verdrag Handicap steeds meer aandacht krijgt.

Leer van de ervaringen van anderen

Ben jij ook bezig met een vernieuwingstraject in jouw organisatie? Doe dan je voordeel met onderstaande tips en inzichten die we onder andere ophaalden uit interviews met cliënten en naasten. De tips en inzichten zijn gebaseerd op vernieuwingstrajecten voor persoonsgerichte zorg. Dat neemt niet weg dat je ze ook voor andere vernieuwingstrajecten kunt gebruiken.

Bij voorkeur bestaat de projectgroep uit mensen van verschillende functies, lagen en afdelingen. Hierdoor krijg je meer mensen mee. Belangrijk is daarbij dat de projectgroepleden hetzelfde doel voor ogen hebben. En dat iedereen enthousiast is en bereid is om er tijd in te steken. Dit zorgt ervoor dat je ook daadwerkelijk stappen kunt maken. En dat je, ook op moeilijke momenten, toch met elkaar door blijft gaan.

Als je goed begint, lijkt dat een goede voorspeller te zijn of je hele project gaat slagen. Het is daarbij belangrijk dat je weet voor wie je het doet. Dat versterkt de motivatie. Daarnaast werkt het goed om tijd te nemen voor de vraagverheldering. Wat wil je nu echt oplossen? Het gebruik van wetenschappelijke inzichten, kan je idee voor vernieuwing versterken. Tot slot is het belangrijk om aan te sluiten bij alles wat er binnen de organisatie speelt. Past het idee bijvoorbeeld bij de visie van de organisatie? Zijn er al projecten die bij het idee voor vernieuwing passen? En zo ja, hoe kunnen die elkaar dan versterken?

Voor persoonsgerichte zorg kun je natuurlijk niet om samenwerken met cliënten en naasten heen. Maar dat betekent niet dat je ze altijd heel intensief moet betrekken. De beste manier is om samen te zoeken naar een manier die past bij de cliënt en naasten. Voor cliënten kan een samenwerking in een projectstructuur te heftig zijn. Voor naasten kan het soms te intensief zijn naast alle zorgtaken die ze sowieso al hebben. Het is dan slimmer om samenwerking te organiseren die dicht bij de dagelijkse zorg en contactmomenten ligt. Haal bijvoorbeeld informatie op als je elkaar toch al spreekt, in plaats van aparte overlegavonden te plannen. Maak daarnaast gebruik van vertrouwde communicatiemiddelen, zoals mail of app.

Nog meer tips voor het samenwerken met cliënten en naasten

Het werkt verder goed om meedoen leuk en gezellig te maken. Weeg af of cliënten training of begeleiding nodig hebben om goed samen te kunnen werken. Blijf daarnaast iedereen goed informeren over het project. Vertel ook steeds wat er van iedereen wordt verwacht en waar je samen naartoe werkt. Gebruik hierbij taal die goed te begrijpen is. Laat cliënten en naasten ook echt merken dat er iets met hun inbreng wordt gedaan. Ga je samen met cliënten en naasten een bijeenkomst houden? Bereid dit dan samen voor. Blik daarna ook samen terug op hoe het is gegaan.

Bestuurders en managers hebben een belangrijke rol in een vernieuwingstraject. Zij kunnen namelijk expertise tijd en geld beschikbaar stellen. In grote organisaties, waar veel ontwikkelingen gaande zijn, kunnen bestuurders initiatieven met elkaar verbinden. Maar ook in kleinere organisaties kan een betrokken bestuurder de vernieuwing versterken. Wil je het project toetsen aan de randvoorwaarden en visie? Dan kan een go of no-go-moment met een bestuurder goed werken. Het voorkomt dat je verderop moet ‘lobbyen’ voor het project.

Het kan waardevol zijn om samen te werken met bijvoorbeeld een partner als het zorgkantoor. Het zorgkantoor gaat immers ook over de ontwikkeling van zorg. Voor jouw project is het een mooie kans om na te gaan of je op de goede weg bent. En of anderen de toegevoegde waarde van de vernieuwing ook zien. Ook geeft het zicht op een mogelijk vervolg. Het kan namelijk zijn dat andere organisaties ook met de vernieuwing aan de slag willen.

Deel de kennis zowel binnen als buiten de organisatie. Bijvoorbeeld door websites als het Kennisplein Gehandicaptensector te laten weten waar je mee bezig bent. Naast dat het zichtbaarheid oplevert, zorgt het ook voor meer energie en inzicht. Het delen van kennis maakt dat je het unieke van de aanpak onder woorden moet brengen. En waar het nu precies om draait. Dat houdt je scherp. Bovendien, kun je zo in contact komen met andere organisaties die met iets vergelijkbaars bezig zijn. Het horen van hun ervaringen, kan je helpen in de voortgang van het project.

Tijdens Begeleiding à la carte kwamen deelnemende organisaties regelmatig bijeen in lerende netwerken om met elkaar ideeën en inspiratie uit te wisselen over een gekozen onderwerp. Dit ervaarden zij als helpend. Ook gingen de organisaties op werkbezoek bij elkaar. Tijdens corona bleek dat digitale werkbezoeken ook prima werkten. Wil jouw organisatie ook deelnemen aan een lerend netwerk? Weet dan dat een digitaal werkbezoek bij een andere organisatie ook prima werkt wanneer de afstand te groot is.

Deelnemers binnen Begeleiding à la carte werden begeleid door een coach. Dit hebben zij als helpend ervaren. Iemand van buiten kan immers vragen stellen over dingen in de organisatie die zo normaal zijn dat je daar zelf niet meer over nadenkt. Dat maakt je bewuster. Denk je erover om ook de begeleiding van een coach of adviseur in te schakelen? De volgende rollen geven je een idee over de mogelijkheden. Je zou de coach of adviseur bijvoorbeeld kunnen inzetten als:

  • Kritische vriend, beschikbaar om te sparren, maar ook om kritische vragen aan jullie te stellen. En voor een pas op de plaats, als moment van reflectie of evaluatie.
  • Procesbegeleider, om structuur en focus aan te brengen binnen een vernieuwingstraject. Om mee te denken over de prioriteiten en de volgende, haalbare stap.
  • Als kenniswerker, door helderheid te brengen in wat het vernieuwingstraject doet of waar het voor staat. Dit maakt dat je makkelijker kunt communiceren over het project.
  • Als netwerkcoach, om mee te denken over hoe de volgende stappen georganiseerd kunnen worden. En wie je ervoor nodig hebt om de doelen te bereiken. Daar hoort ook de focus op het samenwerken met cliënten en naasten bij.

Samenwerken met cliënten en naasten: Wat levert dat op?

Dit zijn de genoemde voordelen van de deelnemers van Begeleiding à la carte:

  • Je kunt de ideeën van je projectteam toetsen bij de mensen om wie het gaat. Dit zorgt voor aanscherping en richting. Het voorkomt dat je voor hen aan het invullen bent.
  • Je neemt meerdere zienswijzes mee. Die neem je mee in de ontwikkeling van je vernieuwing, waardoor je een stevigere basis hebt.
  • Cliënten en naasten worden als het ware ambassadeur van de vernieuwing. Dit doordat zij de vernieuwing verspreiden door er anderen over te vertellen.
  • Cliënten en naasten voelen zich door hun inbreng meer gewaardeerd. Cliënten doen door hun bijdrage een mooie succeservaring op wat goed is voor hun zelfvertrouwen. Ook kunnen cliënten en naasten zo van betekenis voor anderen zijn. Het raakt aan hun innerlijke motivatie.

Meer weten?

Bekijk de eindrapportage van ‘Begeleiding à la carte’.