Musea toegankelijker voor mensen met een communicatieve beperking door Picto-museumkaart

Gepubliceerd op: 18-10-2022

Daarom is de picto-museumkaart ontwikkeld. Een uniek product in de museumwereld. De gratis kaart is een initiatief van EMB Nederland, de landelijke belangenbehartiger voor mensen met een (ernstige) meervoudige beperking en hun naasten, en de International Society for Augmentative and Alternative Communication (ISAAC-NF). Het is bedoeld om personen die ondersteunende communicatie gebruiken meer te laten genieten en te betrekken bij het museumbezoek.

Toegankelijke communicatie als recht Communicatie tijdens een museumbezoek is een recht voor iedereen, zoals gesteld in het VN-verdrag voor de rechten van de mens. Tot dusver is er wel veel aandacht geweest voor het toegankelijk maken van gebouwen en voorzieningen voor iedereen, maar is toegankelijke communicatie nog niet overal beschikbaar. En dat is jammer, want het is eigenlijk best een brede groep mensen die leeft met een communicatieve beperking. Je kunt hierbij denken aan mensen met afasie of een andere taalontwikkelingsstoornis (TOS) vanwege autisme of een meervoudige beperking, maar ook aan degene die door hun dementie moeilijk meer op woorden kunnen komen.

De laatste tijd is er in de culturele sector aandacht voor mensen met een auditieve beperking, waardoor er rondleidingen zijn in gebarentaal of met NmG, maar het museum blijft uiteindelijk toch een vrij talige omgeving. De picto-museumkaart brengt hier nu verandering in.

Wat is de picto-museumkaart en hoe gebruik ik deze?

De picto-museumkaart is een gelamineerde kaart op A4-formaat waarop gekleurde pictogrammen staan die te maken hebben met museumbezoek en communicatie-uitingen die daarbij kunnen horen. De verschillende kleuren verwijzen naar diverse woordcategorieën. Zo zijn alle persoonlijk voornaamwoorden geel, alle werkwoorden groen, de bijwoorden blauw, de zelfstandige naamwoorden oranje en de vragende voornaamwoorden bruin. Zo kun je snel weten waar op de picto-kaart je het pictogram kunt vinden dat past bij en staat voor wat je wilt zeggen. Een niet-sprekend persoon kan zelf de picto aanwijzen en zo ‘benoemen’ wat hij/zij ziet of op dat moment wil ‘zeggen’.

Zo krijgt iemand actief invloed op de communicatie tijdens het museumbezoek en is zo meer betrokken, waardoor het contact laagdrempeliger wordt. De OC-gebruiker (degene die ondersteunende communicatie gebruikt in zijn/haar dagelijks taalgebruik) kan de picto-museumkaart gebruiken naast de kernwoordenschat op zijn/haar eigen communicatiemiddel. Niet alleen de persoon met een communicatiebeperking kan de picto-museumkaart inzetten. Ook de begeleider kan d.m.v. modelleren (voordoen en het aanwijzen van het pictogram op de kaart) zijn/haar communicatie aan de niet-sprekende bezoeker beter duidelijk maken, doordat wat de begeleider zegt ondersteund wordt middels visualisatie met behulp van een pictogram.

Instructie picto-museumkaart

Op de achterzijde van de picto-museumkaart staat een korte instructie voor de gebruiker. Bijvoorbeeld: De begeleider vertelt: “Ik zie een schilderij.” Tegelijk met het uitspreken van het woord “Ik” kan de rondleider het pictogram “Ik” aanwijzen. “Ik” is een persoonlijk voornaamwoord en staat dus bij een van de gele hokjes. Zo kun je ook het werkwoord “zie” (groen) en het zelfstandig naamwoord “schilderij” (oranje) aanwijzen en ‘benoemen’. Nieuwsgierig? Er is ook een mooi filmpje gemaakt door EMB Nederland en ISAAC-nf over de picto-museumkaart. 

Waarom zou ik de picto-museumkaart gebruiken tijdens ons museumbezoek?

De picto-museumkaart zorgt ervoor dat je, ondanks dat je niet kunt praten tóch kunt laten weten aan anderen wat je ziet, wat je wílt zien, wat je mooi of niet mooi vindt, etc. Dat is natuurlijk van onschatbare waarde als je samen erop gaat: dat je je allebei kunt uiten over wat jullie beleven. Wanneer je als begeleider tegelijkertijd visualiseert, ondersteun je de gesproken taal. Ook zorgt het aanwijzen ervoor dat het spreektempo wat omlaag gaat, zodat de bezoeker met een communicatiebeperking de tijd krijgt om de aangeboden informatie (beter) te verwerken en te volgen.

Waar kan ik vragen naar de picto-museumkaart?

Zo'n 350 musea in Nederland en Vlaanderen hebben de beschikking over een aantal picto-museumkaarten, zodat ze die aan mensen met een communicatieve beperking en hun begeleiders kunnen geven tijdens een bezoek.

Meer weten? 

Op de website van EMB Nederland is een lijst gepubliceerd met musea waar de picto-museumkaart naar toe is gestuurd. EMB Nederland en ISAAC-nf wensen jullie veel mooie communicatiemomenten in de musea in Nederland en Vlaanderen toe!