4 manieren om infectierisico’s goed in te schatten

1. Kijk hoe handelingen voor een risico op verspreiding zorgen

Kijk eerst welke handelingen mogelijk een risico vormen. Deel daarna die handelingen in op hoe ze ziekmakende stoffen verspreiden. Gebeurt dat via direct contact, via indirect contact, zoals via een apparaat, of via de lucht, zoals bij hoesten? 

Bedenk dan hoe je verspreiding het best voorkomt. Goede handhygiëne helpt altijd tegen verspreiding. Bij indirect contact kun je ook het voorwerp  schoonmaken. En een mondkapje helpt tegen verspreiding via de lucht. Handig als je verkouden bent of als je je niet helemaal lekker voelt. 

2. Doorbreek de cirkel van besmettingen

Een besmetting kan op veel momenten gebeuren. Samen vormen die momenten een cirkel van besmettingen, ook wel cyclus genoemd. Hoe doorbreek je die cirkel en voorkom je een besmetting? 

Dit zijn 2 voorbeelden van manieren waarop je de cirkel eenvoudig doorbreekt:

• scharen desinfecteren voordat je die gebruikt bij wondverzorging;
• papieren handdoekjes gebruiken in plaats van een stoffen handdoek, waar snel veel bacteriën in komen. 

3. Bepaal bij welk risico op besmetting je direct moet handelen 

In de dagelijkse drukte moet je vaak kiezen wat meteen moet en wat ook later kan. Hoe doe je dat bij een kans op besmetting? Kijk daarvoor naar de route van een micro-organisme tot de plek waar het een infectie kan veroorzaken. Hoe zit dat bijvoorbeeld bij een druppel bloed op de vloer met een mogelijk virus? En bij bloed op een pincet? 

Door langer na te denken over de hele route verklein je de kans op besmetting. Dan zou je aan een bepaalde actie minder prioriteit kunnen geven. Een sneller antwoord zoals bij de pincet die je voor de wondzorg bij een volgende cliënt gebruikt, betekent een veel hoger risico op besmetting en infectie. Desinfectie van die pincet heeft dus zeker prioriteit. Vaak voorkomende handelingen maal een heel korte (bedenktijd over de) besmettingsroute, maakt een hoge kans op besmetting en infectie. Bij deze handelingen is het dus heel belangrijk maatregelen te nemen. 

Ook het effect van de besmetting speelt natuurlijk een rol. Een besmetting met het ebolavirus heeft grotere gevolgen dan een besmetting met een buikgriepvirus. Bij het ebolavirus zijn persoonlijke beschermingsmiddelen dus van levensbelang!

4. Bepaal het verschil tussen grote en kleine risico’s

Er is een groter risico op overdracht bij meer zorgcontacten en bij intensievere zorgcontacten. Stel: Je moet kiezen tussen een stoel van een cliënt in de huiskamer schoonmaken of een tillift schoonmaken. Het risico bij de tillift is groter, want daar zijn meer intensievere zorgcontacten. Die maak je dan dus in ieder geval schoon.

Het gaat niet om 100% veiligheid bereiken, want dat lukt nooit. Het gaat erom dat je de grootste risico’s herkent. Zoals de handvatten van die tillift. En dat je die eerst aandacht geeft. En de erg kleine risico’s geef je een lagere prioriteit. Zoals die stoel in de huiskamer.

Dit artikel is geschreven naar aanleiding van de inspiratiebijeenkomst infectiepreventie 'Van regels naar doen' op 10 oktober 2023. Charlotte Michels gaf een workshop over infectierisico’s goed inschatten. Deelnemers gingen tijdens deze workshop aan de slag met de 4 stappen.