Stemmen met een visuele beperking

Eelco is 38 jaar en werkt bij de LFB als ervaringsdeskundige. Hij is blind en ziet alleen licht en donker. Hij heeft een geleidehond. Bij de LFB werkt hij aan projecten over duurzaamheid, eenzaamheid en LVB en inspraak in gemeenten. Ook is hij trekker van de beleidswerkgroep Werk en Inkomen van de LFB. Eelco is vanaf zijn geboorte slechtziend. Tot 15 jaar kon hij nog wat zien met een vergrootloep, maar daarna werd het steeds minder. Hij gebruikt braille en spraaksoftware. Braille was voor hem echt een uitkomst. Daar was hij heel blij mee.

Zijn beperking heeft veel invloed op zijn gehoor, gevoel en het geluid om hem heen. Wat hij mist, zijn de gezichten en de mimiek van mensen. Dat is soms lastig, maar hij is het gewend en heeft goede aanpassingen. Soms vindt hij het moeilijk dat hij afhankelijk is van anderen, maar hij heeft het goed kunnen accepteren. Een voordeel is dat de techniek steeds beter wordt voor mensen met een visuele beperking.

Hoe Eelco het stemmen ervaart

Stemmen is voor Eelco best ingewikkeld. Hij heeft vaak hulp nodig in het stemhokje en moet meestal naar het gemeentehuis. Alleen op die stemlocatie is een speciaal hulpmiddel beschikbaar. Vaak gaat hij met zijn moeder of vraagt hulp op het stembureau. Dan moet hij uitleggen dat hij blind is en zeggen op wie hij wil stemmen. Dat is niet fijn, want iedereen kan het dan horen. Het voelt niet privé, en dat is lastig. Hij moet zich aanmelden voor hulp en zijn paspoort en stempas laten zien. Dan wordt er samen afgestemd met de medewerker, die zijn stem aankruist. Eelco vindt dat dit beter moet, want stemmen hoort anoniem te zijn.

Het liefst zou hij digitaal willen stemmen, bijvoorbeeld op de computer. Maar dat mag in Nederland niet. Er is wel een braille-stembiljet, maar dat is alleen in een paar grote gemeenten. Dat maakt het voor hem moeilijk en soms onhandig met reizen. Daarom kiest hij er vaak voor om iemand te vragen om te helpen.

Hulpmiddelen om informatie over politieke partijen te vinden

Voordat je gaat stemmen, wil je eerst weten welke partij aansluit bij jouw ideeën. Je kijkt misschien een debat op tv, doet een stemwijzer of je leest een partijprogramma. Hoe pakt Eelco dit aan? Eelco vertelt dat hij vooral gebruik maakt van spraaksoftware en braille. Hij gebruikt de StemWijzer om te kijken welke partij bij hem past. Dat vindt hij het fijnste, want dan hoeft hij niet alles te lezen. Hij luistert naar de standpunten en kijkt welke partij het beste bij hem past. Soms doet hij dat samen met zijn ouders of met begeleiding.

De spraakcomputer en zijn iPhone met voice-over zijn dagelijkse hulpmiddelen. Daarmee kan hij tekst laten voorlezen en zelf typen. De teksten zijn meestal duidelijk voor hem, maar soms te moeilijk of met ingewikkelde woorden. Dan vraagt hij hulp aan zijn ouders of begeleiders.

Hoe toegankelijk is het stemmen in Nederland voor mensen die blind of slechtziend zijn?

Eelco vindt dat het beter kan. Er zijn maar 125 gemeenten met hulpmiddelen zoals een audioapparaat of braille-stemmal. Dat zou in heel Nederland moeten zijn volgens hem. De StemWijzer werkt goed, maar verkiezingsprogramma’s mogen duidelijker en eenvoudiger. Sommige partijen, zoals GroenLinks-PvdA, D66 en SP doen dat al goed: zij hebben korte en begrijpelijke programma’s. Dat is fijn, want zo wordt het voor meer mensen bereikbaar.

Hij zou willen dat alle partijen hun verkiezingsprogramma's toegankelijk maken voor iedereen. Dus in begrijpelijke taal, met plaatjes of korte filmpjes. Dat helpt niet alleen mensen met een beperking, maar eigenlijk iedereen. Dat zou goedkoper en efficiënter zijn. Volgens Eelco hoort dit ook bij het VN-verdrag Handicap: toegankelijkheid voor iedereen. Ook geeft hij aan dat informatie soms te laat komt of niet in braille beschikbaar is. Het is dan lastig voor hem om alle informatie te vinden en te bepalen op wie hij wil stemmen. 

Zelf kunnen stemmen zonder hulp is belangrijk

Zelf kunnen stemmen zonder hulp, vind Eelco heel belangrijk. Zelf stemmen geeft hem een goed gevoel en zelfstandigheid. Maar nu moet hij vaak zeggen op wie hij stemt, en dat voelt niet privé. Het mooiste zou zijn als hij weer op de computer zou kunnen stemmen, maar hij denkt dat niet snel gaat gebeuren. Toch hoopt hij dat er een veilige manier komt waarop mensen met een visuele beperking zelf kunnen stemmen. Want iemand machtigen blijft toch een privacykwestie. Hij wil graag het volgende meegeven aan de overheid en de politiek over stemmen met een visuele beperking: 'Ervaar zelf eens hoe het is om een visuele beperking te hebben. Volg een gastles van iemand die blind is of ga naar een museum waar je kunt ervaren hoe het is om blind te zijn. Dan snap je pas echt hoe belangrijk toegankelijkheid is. Iedereen heeft wel eens hulp nodig.’