Themadossier ervaringsdeskundigheid: denk jij met ons mee?

Inge: ‘Niets over ons, zonder ons,’ staat er in het VN-verdrag Handicap. Dat is de reden waarom steeds meer zorgorganisaties ervaringsdeskundigen betrekken. Toch gebeurt dit nog steeds niet overal. Inge: ‘Bij andere branches is het heel gewoon om klanten te betrekken. Als je een nieuw automodel ontwikkelt, betrek je daar de eindgebruiker bij. Maar in de zorg bestaat toch nog steeds een cultuur waarin we het vooral over cliënten hebben. Terwijl de zorg eigenlijk ook een product is dat we  aan mensen met een beperking leveren.’ 

Brede blik is een vereiste 

Inge: ‘Naast dat het noodzakelijk is, hebben ervaringsdeskundigen daarnaast echt meerwaarde. Ze hebben zelf iets meegemaakt en dat op een bepaalde manier verwerkt. Hierdoor zijn ze in staat om vanuit de hele doelgroep te denken. Wel is de ervaring alleen niet genoeg om ook ervaringsdeskundige te kunnen zijn.’

Ervaringsdeskundige ben je niet meteen

Dit herkent ook Mireille de Beer die inmiddels alweer 9 jaar als ervaringsdeskundige bij Vilans werkt, via de LFB, de belangenorganisatie door en voor mensen met een verstandelijke beperking. ‘Ervaringsdeskundige ben je niet meteen. Het proces van het accepteren van je beperking en het verwerken van je emotionele bagage kost nou eenmaal tijd. Pas als je zelf iets hebt geaccepteerd, kun je een ander helpen. Ik heb daar zelf ook een tijd over gedaan.’ 

Herken iemands kennis

Gebruik maken van ervaringsdeskundigheid is weer net even anders dan cliëntenparticipatie, omdat een ervaringsdeskundige wat breder kijkt. Toch zijn er ook overeenkomsten. Inge: ‘Of je nou samenwerkt met een ervaringsdeskundige of met een cliënt vanuit cliëntenparticipatie, een relatie van gelijkwaardigheid is in beiden heel belangrijk. Daarnaast werkt het als je elkaars kennis (h)erkent en het niet voor de ander gaat zitten bedenken. ‘

Laat een ervaringsdeskundige meekijken!

Mireille: ‘Een begeleider in de gehandicaptenzorg kan een ervaringsdeskundige bijvoorbeeld laten meekijken. Zo leer je net even weer anders te kijken. Daarnaast hoor ik wel organisaties die cliënten echt heel actief betrekken. Een mooi voorbeeld daarvan vind ik het project ‘Op kamers’ van ORO. Daar is de aanpak: ‘Wij bepalen niet, maar zijn samen de leiders. Als ik vroeger op kamers had gemoeten, dan had ik op die manier ook wel zelfstandig willen worden.’

Mensen op scherp zetten 

Inge: ‘Naast letten op een relatie van gelijkwaardigheid moet je samen met een ervaringsdeskundige ook stilstaan bij welke rol hij kan vervullen. Een ervaringsdeskundige kan bijvoorbeeld aan de slag als co-onderzoeker, interviewer, fotograaf of beleidsmaker. De ervaringsdeskundige voegt daarbij iets unieks toe, omdat die net even anders kijkt. Uit eigen ervaring merk ik dat bijvoorbeeld aan vragen die ervaringsdeskundigen kunnen stellen. Bijvoorbeeld tijdens een overleg: “Waarom doen we dit eigenlijk?” Of: “Waar hebben we het over?” Dat zet iedereen weer even op scherp.’ 

Durven zeggen dat je iets niet begrijpt

Mireille: ‘In het begin bij Vilans was het voor mij ook even zoeken. Wat goed werkte is dat ik regelmatig gesprekken had. Daarin stonden we stil bij hoe het ging en wat ik nodig had. Ik vervul bij Vilans inmiddels verschillende rollen. Bijvoorbeeld als interviewer, blogger, spreker, vlogger. Ook stimuleer ik andere ervaringsdeskundigen om hun verhaal te delen. Bijvoorbeeld op het Kennisplein Gehandicaptensector. Wat ik vaak terug te horen krijg, is dat ik in situaties vaak het ijs breek. Bijvoorbeeld door te zeggen dat ik iets niet begrijp. Hierdoor durven andere mensen dat ook sneller te doen.’ 

Informatie over samenwerken met een ervaringsdeskundige

Bijvoorbeeld over hoe het samenwerken met een ervaringsdeskundige in zijn werk gaat? Neem dan contact op met ervaringsdeskundige Mireille de Beer via m.debeer@vilans.nl. 

Rollen van ervaringsdeskundigen

Wil je meer weten over de rollen van ervaringsdeskundigen? Bekijk dan onze publicatie ‘Ervaringsdeskundigheid voegt iets unieks toe’ (pdf, download onderaan de pagina). De publicatie is het resultaat van een eerste verkenning.  In de publicatie vind je onder andere goede voorbeelden, welke rollen ervaringsdeskundigen kunnen vervullen en waar de begeleiding aan moet voldoen. Ook staan er opleidingen in vermeld.

Oproep

Op het Kennisplein Gehandicaptensector vind je het themadossier ervaringsdeskundigheid. Wil jij een bijdrage leveren aan dit dossier? Heb je daarover ideeën of input? Neem contact op met Inge Redeker via info@kennispleingehandicaptensector.nl.

Laatst bijgewerkt op: 09-01-2024