3 keer deskundigheid inzetten bij stoppen met roken

Hoe ondersteun je als zorgorganisatie mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) bij het stoppen met roken? Welke mogelijkheden zijn er en wat kan lastig zijn? Drie zorgorganisaties verkenden dit samen met Vilans. Ze leerden hoe je hiervoor samenwerkt met ervaringsdeskundigen, hoe je deskundigen in je eigen organisatie kunt betrekken, en welke mogelijkheden voorhanden zijn om met externe organisaties samen te werken.

Mensen met een LVB roken vaker dan mensen die normaal begaafd zijn. Daarnaast is er in de levens van cliënten met een lichte verstandelijke beperking vaak veel aan de hand. Vaker dan mensen die normaal begaafd zijn, ervaren ze armoede, hebben ze een klein sociaal netwerk, of hebben ze gezondheidsproblemen. Centrale vraag van het project ‘Gezonde Omgeving’ was dan ook: hoe werk je in deze hectische omstandigheden aan stoppen met roken? Sherpa, ’s Heeren Loo en Cordaan trokken samen met Vilans op om deze vraag te beantwoorden.

Wat hebben we gedaan?

De organisaties zochten allemaal in een eigen projectteam naar mogelijkheden om cliënten beter te ondersteunen bij het stoppen met roken. Het projectteam bestond uit een projectleider, een begeleider en een cliënt met een LVB. De onderzoekers wilden het project uitvoeren samen met cliënten als ervaringsdeskundige, omdat ze geloven dat je oplossingen moet ontwikkelen samen met de mensen over wie het gaat, en niet alleen voor de doelgroep. Dat was voor de organisaties relatief nieuw. De organisaties zetten allemaal al wel ervaringsdeskundigen in, maar nieuw was deze samenwerking in een projectteam, op een specifiek onderwerp.

Van elkaar leren

De organisaties peilden ieder hun eigen omgeving: wat was lastig in het ondersteunen van cliënten met een LVB bij het stoppen met roken? En wat zou helpen om dat beter te laten verlopen? Vilans volgde hun activiteiten met een onderzoek. De projectteams en de projectleiders ontmoetten elkaar tijdens het project regelmatig. Dan wisselden ze met elkaar uit waar ze tegenaan liepen en hoe ze dat oplosten. Zo leerden de teams ook van elkaar.

Hoe zag het onderzoek naar stoppen met roken eruit?

Een Vilans-onderzoeker ondersteunde de projectteams bij hun zoektocht. De onderzoeker maakte na afloop van alle contacten een verslag. Daarnaast maakten de onderzoekers verslagen van andere projectoverleggen. Ook hielden zij een logboek bij van de gesprekken tijdens het project. Al deze verslagen en logboeken samen met relevante e-mails zijn geanalyseerd. Deze analyse leverde lessen op drie onderwerpen op:

Hoe werk je samen met ervaringsdeskundigen in een projectteam?
Hoe werk je samen met deskundigen binnen je organisatie?
Hoe werk je samen met andere organisaties op het gebied van stoppen met roken?

Hoe werk je samen met ervaringsdeskundigen in een projectteam?

De teams leerden veel over samenwerken met cliënten in projectteams. Ze ontdekten:

dat het belangrijk is om elkaar in een goede, ontspannen sfeer te treffen.
dat het belangrijk is om aan te sluiten bij de wensen en kwaliteiten van de ervaringsdeskundigen.
dat het voor cliënten een positieve ervaring is om van betekenis te zijn in het team. Soms ervaren ze dat voor het eerst in hun leven.
dat het goed is om samen tot concrete acties te komen, om de deur uit te gaan met een behapbare, overzichtelijke actie ‘onder je arm’.
dat je de manier waarop je in een begeleidingsrelatie met cliënten omgaat soms los moet laten om in een team gelijkwaardig samen te werken.

Lees meer over de lessen rondom ervaringsdeskundigheid.

Hoe werk je samen met deskundigen binnen je organisatie?

De teams staken veel energie in het bereiken van sleutelfiguren binnen de eigen organisatie. De teams ontdekten:

dat er binnen hun organisatie al veel kennis over stoppen met roken in huis was. Denk aan een arts verstandelijk gehandicapten, een intern netwerk of aandachtshouders op het gebied van verslaving of gezond leven. Het ontbrak alleen nog aan verbinding tussen al deze ‘kennishouders’ en aan vindbaarheid voor de rest van de organisatie.
dat roken door veel professionals in de gehandicaptenzorg nog als iets ‘gewoons’ wordt gezien. Bijvoorbeeld omdat ze zelf roken of gerookt hebben. Prioriteit geven aan stoppen met roken ligt voor hen niet voor de hand. Als je aan de slag wilt met dit onderwerp, moet je aansluiten bij dit startniveau.
dat als je aan de slag wilt met stoppen met roken bij cliënten, je ook met medewerkers het gesprek moet voeren. Als je cliënten wilt ondersteunen, ga je dan ook je medewerkers hier goed bij ondersteunen?

Lees meer over interne samenwerking rondom stoppen met roken.

Hoe werk je samen met externe organisaties op het gebied van stoppen met roken?

De samenwerking met externe organisaties was een van de knelpunten in het ondersteunen van cliënten. Daarom gingen de teams ook met dit onderwerp aan de slag. Daarbij leerden ze dat:

veel externe partners zich ook inzetten voor cliënten met een LVB. De teams maakten contact met gemeentes, ziekenhuizen, verloskundigenpraktijken, huisartsen, consultatiebureaus en verslavingszorg.
begeleiders in de gehandicaptenzorg vaak geen overzicht hebben van wat al deze mogelijke samenwerkingspartners aanbieden. Een (lokaal) overzicht van beschikbare support verlaagt de drempel voor begeleiders en cliënten.

Lees meer