SOFA-model: communicatie afstemmen op de behoefte van naasten
Gepubliceerd op: 11-10-2020
Het SOFA-model is een hulpmiddel om meer zicht te krijgen op de verschillende behoeften, rollen en mogelijkheden van naasten en daar in de zorgverlening rekening mee te houden.
In het kort
Type tool
Leidraad, Methode
Voor wie
Begeleiders
Cliëntgroep
Niet-aangeboren hersenletsel, Verstandelijke beperking
Door andere vragen te stellen en de tijd te nemen kun je als begeleider de communicatie beter afstemmen op de behoefte van naasten. Het SOFA-model geeft hiervoor handvatten. De letters SOFA staan voor Samenwerken, Ondersteunen, Faciliteren, Afstemmen. Het SOFA-model beschrijft de verschillende rollen die naasten vervullen en de werkzaamheden van medewerkers die daarbij passen:
- Samenwerken met naasten als partner in de zorg.
- Ondersteunen van naasten die ook zelf vragen en behoefte aan hulp hebben.
- Faciliteren van de persoonlijke relatie die naasten hebben met hun de persoon met NAH.
- Afstemmen met naasten en gebruik maken van hun kennis en ervaringen.
Samenspel met naasten
Met behulp van het SOFA-model kun je beter achterhalen wat op de voor- en achtergrond staat in het samenspel met naasten. Het SOFA-model geeft voorbeeldvragen die je kunt stellen bij een bepaalde rol en in de verschillende momenten van de zorgverlening.
Kortom, het SOFA-model biedt handvatten om in gesprekken en in het maken van samenwerkingsafspraken met naasten goed af te stemmen op de verschillende rollen die naaste(n) kunnen vervullen.
Casus SOFA-model bij Niet-aangeboren hersenletsel (NAH)
Gerda (54 jaar) is vrouw van Dolf (58 jaar). Dolf heeft 6 jaar geleden een ernstig motorongeluk gehad en heeft daarbij NAH opgelopen. Volgens zijn vrouw is hij hierdoor een andere man geworden. Hij heeft een kort lontje en is verbaal agressief. Ze heeft 4 jaar lang geprobeerd om hem thuis te verzorgen en te begeleiden, maar dat hield ze niet langer vol. Nu woont Dolf in een appartement van een woonlocatie. Een keer in de 14 dagen is hij een weekend bij zijn vrouw.
Gerda is zeer kritisch op de zorg. Er is altijd wel iets. Je hebt veel begrip voor haar situatie, maar vindt het ook lastig om hiermee om te gaan. De communicatie verloopt vaak stroef. Totdat je een keer de tijd neemt en haar vraagt hoe het met haar gaat. Mevrouw barst in huilen uit en vertelt hoe zwaar ze het heeft. Hoe kun je als begeleider de juiste snaar raken in gesprekken met naasten?
Onderbouwing bruikbaarheid
Evidence-based kennis: kennis op basis van onderzoek naar de werkzaamheid. Practice-based kennis: kennis op basis van praktijkervaringen.
Beoordeling
Het SOFA-model is 'practice based'. Het model wordt als manier van kijken naar naasten en mantelzorgers in de Nederlandse zorgpraktijk herkend. Het model is praktisch bruikbaar in samenspel tussen naasten en begeleiders.
Het SOFA-model model is ook 'evidence based'. Het model is gebaseerd op een boek van Twigg en Atkin uit 1994: ‘Carers perceived policy and practice in informal care’. Zij beschreven voor het eerst dat de positie van de mantelzorger steeds anders is.
