Meer mensen met een beperking naar de stembus

37 partijen

Corry Baak (foto, in het midden), beleidsmedewerker bij Ipse de Bruggen: ‘Waar mensen met een verstandelijke beperking hinder van kunnen hebben zijn moeilijke woorden. Stemmen is talig. Als je cliënten vraagt wat ze nou het meest ingewikkeld vinden, dan zeggen ze vooral: ons voorbereiden. Er zijn zoveel partijen, 37 bij deze Tweede Kamerverkiezingen. En dan ook nog al die programma’s, met al die verschillende accenten. Onze cliënten vragen zich dan ook af hoe ze tot een goede, weloverwogen stem moeten komen.’

Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 ging 46 procent van de mensen met een verstandelijke beperking naar de stembus, terwijl het gemiddelde opkomstpercentage 81,9 procent was. Dat komt bijvoorbeeld omdat zij niet altijd weten hoe het stemmen in zijn werk gaat. Ook weten zij niet altijd dat zij mogen stemmen, of op wie. Een andere oorzaak waarom mensen met een beperking minder vaak stemmen is dat het stemlokaal niet goed toegankelijk is.

Kieskompas

Juist om mensen met een verstandelijke beperking en laaggeletterden te helpen met het maken van een goede afweging heeft Steffie een Kieskompas gemaakt. ‘Dat doet ze heel mooi,’ vindt Corry. ‘Ze legt alle ingewikkelde woorden in het Kieskompas uit. Denk aan woorden als “democratie” of “Tweede Kamer”.’

Keuze van mijn ouders

Rianne Gravesteijn heeft een licht verstandelijke beperking. Zij vertelt dat ze altijd al ging stemmen. ‘Dan ging ik met mijn ouders mee. Maar nu maak ik echt mijn eigen keuze. Door het Kieskompas kan ik nu zelf zien: daar ben ik het wel mee eens en daar niet. En dat kan best iets anders zijn dan waar mijn ouders voor kiezen.’ Het stemmen verloopt door de coronamaatregelen dit jaar wel anders. Zo moet je een mondkapje op en gebruikt niet iedereen hetzelfde rode potlood.
 
‘Vooraf heb ik meegeholpen met het maken van het Kieskompas’, vervolgt Rianne. ‘Dan kreeg ik bij een stelling de vraag: wat vind jij ervan? Zo is er nu uitleg gekomen bij ingewikkelde woorden. Het gebeurde ook dat een stelling over meer dan een vraag ging. Dan zei ik: “Daar kun je beter twee vragen van maken”. Door de informatie eenvoudiger te maken snap je wat er staat en kun je jouw keuze invullen.’

Eigen overtuiging

‘Het Kieskompas is heel fijn, omdat het objectief is,’ zegt Ineke van Beek, Riannes begeleider. ‘Als begeleider heb je je eigen mening. Voor je het weet kleurt je eigen overtuiging het gesprek met je cliënt.’ Met een infoblad dat met plaatjes uitlegt hoe het stemmen werkt, bereidt Ipse de Bruggen cliënten stap voor stap voor op het stemmen. ‘Stemmen lijkt zo simpel’, zegt Corry. ‘Je krijgt een pas, je gaat naar een stemlokaal, vult even een kruisje in en je gaat weer weg. Maar voor mensen met een beperking is dat best ingewikkeld.’

Stemmen uitproberen

Tien cliënten van gehandicaptenzorgorganisatie Ipse de Bruggen mochten in februari proefstemmen in Den Haag. Met dit oefen-stembureau wil Ipse de Bruggen meer aandacht voor de toegankelijkheid van stemlokalen. ‘Dat was een superleuke dag’, zegt Corry. ‘Maar we voelden die dag ook dat het belangrijk was. Want het gaat over ministers en over de leden van de Tweede Kamer. Onze cliënten zeiden: “Wat fijn dat ik hieraan mee mag werken!”’ Dat gold ook voor de cliënten van Ipse de Bruggen die in focusgroepen aan het Kieskompas hebben meegewerkt. ‘Ik zag ze in drie maanden tijd groeien’, vertelt Corry. ‘Ze voelden echt: dit is een groot, belangrijk thema.’

Alle stemmen gelden

Corry: ‘Waarom we stimuleren dat onze cliënten gaan stemmen? Een reden is: ze hebben stemrecht, benut dat dan ook echt. En een andere reden is om iedereen de kans te geven om mee te doen. Inclusie is een superbelangrijk thema in de verstandelijk-gehandicaptensector en daar hoort dit helemaal bij.’ ‘Stemmen wegen even zwaar, ieders stem is even belangrijk’, voegt Rianne eraan toe. ‘Dat heeft niet iedereen door.’ 

Nooit eerder gestemd

Ineke vertelt over een oudere cliënt, die nog nooit heeft gestemd. ‘Toen ik vroeg waarom niet, zei hij dat nog nooit iemand dat met hem had besproken. Nu gaan we samen het Kieskompas doen en als er een partij uitkomt dan gaat hij waarschijnlijk ook stemmen. “Jij hebt ook een stem”, zei ik tegen hem. “Denk niet dat jouw stem niet belangrijk is omdat je een verstandelijke beperking hebt.” Hij heeft altijd gedacht dat stemmen niet voor hem was weggelegd. Hij is nu toch nieuwsgierig en hoopt dat hij een partij ontdekt die vindt wat hij vindt.’
 
Rianne vertelt dat ze nu veel bewuster bezig is met de verkiezingen. ‘Met welke partij ik het helemaal eens ben? Die is nog niet ontwikkeld.’

Voor de ontwikkeling van het oefen-stembureau werkte Ipse de Bruggen samen met Leer Zelf Online en de gemeente Den Haag.

Stemmen op een begrijpelijke manier

Met deze tools kunnen familieleden of zorgmedewerkers mensen met een verstandelijke beperking begrijpelijke informatie en ondersteuning geven op weg naar de stembus:

• Kieskompas met Steffie
• Eenvoudige uitleg hoe je kan stemmen door Steffie
• Infoblad met stap voor stap stemmen door Ipse de Bruggen