Stap voor stap naar een positief leef- en werkklimaat bij Ipse de Bruggen

‘We werken allemaal apart van elkaar. Het voelt als eilandjes’, hoort beleidsmedewerker en projectleider Corry Baak van Ipse de Bruggen haar collega Kim zeggen. Kim is zorgmanager bij de dagbesteding Kameleon. Corry vervolgt: 'Ook was de besluitvorming onduidelijk. Kim deed daarom graag mee aan een proefproject met het positief leef- en werkklimaat op de dagbesteding'.

Nu, na twee jaar werken vanuit deze visie, is er veel veranderd. Zo zijn de activiteiten op de dagbesteding verbeterd en de fysieke ruimtes opgeknapt. Medewerkers werken beter samen, nieuwe collega's voelen zich welkom en cliënten krijgen beter passende zorg.

Wat is een positief leef- en werkklimaat?

In een positief leefklimaat voelt de cliënt zich veilig en thuis met de anderen (verbondenheid), mag hij zichzelf zijn (autonomie) en kan hij leren en zich ontwikkelen (competentie). In een positief werkklimaat heeft de medewerker een veilige, gezonde en uitdagende werkplek. Waar je keuzes kan maken (autonomie), waar je je kwaliteiten kan inzetten en ontwikkelen (competentie) en waar je je gesteund voelt en je prettig samenwerkt (verbondenheid). Die basisbehoeften krijgen inhoud met 5 praktische begrippen voor zowel leefklimaat als voor werkklimaat. 

'Onze begeleiders werken de hele dag aan een positief leefklimaat, zodat cliënten zich goed voelen', legt Marieke Speet uit. Zij is strategisch beleidsadviseur bij Ipse de Bruggen. 'Om dat goed te kunnen doen, hebben zij ook een positief werkklimaat nodig. Die twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, zo liet onderzoek van prof dr. P. van der Helm zien, met wie Marieke nauw samenwerkt.'

Een andere manier van invoeren

Ipse de Bruggen startte in 2018 met de invoering van het positief leef- en werkklimaat. Ze zijn gestart binnen Kind en Jeugd. Sinds 2022 gebruiken ze de methode ook in de volwassenenzorg. 'We kwamen er al snel achter dat dit geen gewone invoering zou zijn. Het is geen methode die je zomaar kunt gebruiken', zegt Marieke. 'Het is een visie die je echt moet voelen en waar je samen invulling aan moet geven in je team. Hier heb je iedereen voor nodig: cliënten, verwanten, professionals, gedragsdeskundigen, ondersteunende diensten en directie. Daarom betrok de organisatie onderzoeker en adviseur Suzanne Verdonschot van adviesbureau Kessels & Smit bij dit project.

Samen ontdekken wat werkt op de Kameleon

Het werd een onderzoekende manier van werken. Je weet nog niet precies hoe het moet, maar je begint gewoon. Soms gaat het mis, maar daar leer je van. Daarna probeer je het opnieuw. Suzanne noemt het 'vooruit struikelen': op zoek gaan naar de oerknal. Waar zit de energie in een team? Of juist het probleem dat ze willen aanpakken? Waar kun je op aansluiten? Die zoektocht werd de eerste, essentiële stap. 

In bijeenkomsten brengen medewerkers hun visie tot leven in hun eigen werk. Daar gaan medewerkers, ondersteund door een coach, met elkaar in gesprek over het leef- en werkklimaat. Ze bedenken zelf onderwerpen, activiteiten en interventies die ze belangrijk vinden om op te pakken. Daar gaan ze dan ook écht mee aan de slag, steeds met de visie in het achterhoofd.  

Leren door te doen

Je ontdekt hoe je het aanpakt als je ermee bezig bent. Zo liep coach Caro regelmatig binnen om te kijken en te luisteren. Niet om te oordelen, maar om nieuwsgierige vragen te stellen: hadden jullie afgesproken dat je het zo zou doen? Of: wat goed dat het lukt en hoe doe je dat dan?'

Suzanne Verdonschot: 'Om de visie naar de praktijk te vertalen hebben de teams steeds ondersteuning nodig. Zo zagen wij op een gegeven moment allerlei verbeteringen in het leef- en werkklimaat, terwijl de medewerkers zich daar zelf niet van bewust waren. Coach Caro maakte dat dan duidelijk, door bijvoorbeeld te zeggen: ik zie dat jullie elkaar nu helpen als er op een groep even een extra handje nodig is.

Kleine stapjes, grote effecten

De aanpak van Ipse de Bruggen bestaat uit kleine stapjes. 'Bied telkens iets heel kleins, al is het maar één vraag of één interventie.' Regelmatig stilstaan en terugkijken is ook belangrijk. Vragen als: wat heeft geholpen tot nu toe? Wat willen we vasthouden? Wat moeten we anders doen? En waren er vragen die steeds terugkwamen? geven richting aan het proces. Een praktische werkvorm hiervoor is een historielijn. Je kijkt samen terug naar leerzame momenten waarop je vooruitgang maakte. Vanuit de gezamenlijke visie zie je scherper wat de volgende stap moet zijn.

Resultaten

Na twee jaar zijn de effecten duidelijk zichtbaar. De samenwerking in het team is versterkt. 'Er ontstaan mooie gesprekken over waarom we doen wat we doen', vertelt Marieke. 'We spreken dezelfde taal. Niet alleen op de Kameleon, maar ook in de hele organisatie van Ipse de Bruggen.'

In het dagelijks werk is er veel veranderend. Concrete voorbeelden op de Kameleon zijn:  

• Besluitvorming is verbeterd, medewerkers weten nu beter wie welke beslissing neemt. 
• Activiteiten op de dagbesteding zijn kritisch bekeken en uitgebreid. 
• Lokalen en tuinen zijn opgeknapt. 
• Er is meer privacy voor cliënten.  
• De beeldvorming over de cliënten is veranderd. Er wordt meer gekeken naar hun emotionele ontwikkeling en behoeften.

Vijf tips om het positief werk- en leefklimaat tot leven te brengen

Heb je een vraag of wil je meer informatie? 

Neem contact op met Ipse de Bruggen.

Bron

Ipse de Bruggen