Sociale netwerken: training en spel laten zien wat nodig is

Mensen met ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen (EMB) hebben vaak een klein sociaal netwerk. Voor ’s Heeren Loo is dit al jaren een belangrijk onderwerp. Training en het spel ‘Who cares’, gebaseerd op wetenschappelijke kennis, helpen veel om zicht te krijgen op wat nodig en mogelijk is. Het belangrijkste inzicht: mini-stapjes geven een groot effect.

Bij ’s Heeren Loo kijken ze naar: Wat hebben cliënten nodig? Wat vragen ze van de medewerkers? En hoe kunnen medewerkers daarop aansluiten? De training en het spel ‘Who Cares’ helpen hierbij.

Het past bij hun visie dat mensen - kinderen en volwassenen - met een meervoudige beperking zich kunnen ontwikkelen. Dat ze regie kunnen hebben, en dat kan alleen in relatie met anderen. Die anderen zijn begeleiders, verwanten, andere cliënten, en ook mensen in de buurt.

Voorbeeld van sociale contacten uitbreiden

Sandra Slagter, begeleider: ‘We kijken naar hoe we contacten van de bewoners kunnen vergroten en versterken. Bijvoorbeeld een jonge vrouw die graag meer contacten wilde hebben buiten de woning. We hebben toen gekeken naar een ander soort dagbesteding waar veel meer interactie was onderling. Dat heeft goed uitgepakt. Ook al kan zij niet praten, er zijn twee heel mooie vriendschappen ontstaan.

En ze gaat ook mee naar de supermarkt. Dan zeg je bijvoorbeeld “goh Janna*, zullen we eens vragen wat voor broodjes ze voor het weekend hebben?” Je vertaalt haar vraag en dan betrek je de mensen er daar ook bij. Voor de medewerker in de supermarkt wordt het makkelijker om een volgende keer iets direct tegen haar te zeggen.

Zo doen we dat ook in de bibliotheek of met activiteiten in het dorp of op een school. Volwassenen en kinderen gaan haar herkennen, begroeten haar en stellen haar vragen. Je zorgt ervoor dat de buurt haar leert kennen. En je leert mensen in de buurt eigenlijk ook hoe met haar om te gaan en contact te maken.’

Spel sociale netwerken maakt bewust wat nodig is

Als het sociale netwerk van iemand met EMB aandacht nodig heeft, kun je het spel ‘Who cares’ spelen.

Je inleven in de cliënt

‘Weinig sociale contacten heeft invloed op de kwaliteit van leven. In het spel zit een onderdeel waarbij je eerst met elkaar brainstormt op welke plekken je andere mensen kunt ontmoeten. En hoe dat voor een cliënt is. Vaak blijken dat heel weinig plekken te zijn.

Kappers en pedicures komen bijvoorbeeld meestal naar de woongroep. Het is dan interessant om met elkaar na te denken over de mogelijkheden om naar de kapper in het dorp te gaan en wat dat zou kunnen opleveren’, vertelt Petra Poppes, GZ psycholoog bij ’s Heeren loo.

Petra is ook betrokken bij de academische werkplaats voor mensen met EMB. Binnen ’s Heeren loo werkt ze bij het expertisecentrum EMB en geeft ze trainingen, onder meer over sociale netwerken.

Als medewerker meer mogen betekenen

Begeleiders hebben meer praktische rollen, maar zij hebben vaak ook een grote emotionele verbondenheid met cliënten. Ook zij maken dus deel uit van het sociale netwerk van een cliënt. Petra: ‘Tijdens de training kijken we ook naar de behoeften van medewerkers.’

Sandra: ‘Zo zijn wij gastgezin voor Janna*, dus zij komt regelmatig bij ons thuis. De buren kennen haar nu ook. En er zijn cliënten die hebben aangegeven of ze een paar keer per jaar mogen komen voor een barbecue. Hartstikke leuk!’

Gina, begeleider: ‘Je wilt soms meer betekenen. Dat ontwikkelt zich met je professionaliteit, maar ook met het contact dat je hebt. Als ik binnenkom en de ander begint helemaal te stralen, ja, daar word ik echt warm van!’

Belang van sociale netwerken ervaren via training en spel

Petra: ‘Een training en spel zijn een goede eerste stap om mensen enthousiast te maken. Ze het belang te laten ervaren van sociale netwerken te ontwikkelen en verstevigen. Zo ontdekten we ook dat cliënten weinig mogelijkheden hadden om elkaar te ontmoeten en relaties met elkaar te kunnen aangaan. Dat ze eens naast elkaar kunnen liggen bijvoorbeeld en elkaar kunnen ruiken of aanraken.’

Kennis vanuit de visie na de training implementeren

Na de training is het belangrijk om de kennis te implementeren. Dat vraagt sturing van de manager en gedragswetenschapper vanuit een visie. Daarom zou het goed zijn als managers, gedragswetenschappers en verwanten ook bij de training zijn. Dit ziet Petra als volgende stap. Dan wordt een visie van iedereen en worden beslissingen goed begrepen. ‘Het gesprek waarom we iets willen voor een cliënt en hoe dan moeten we voortdurend blijven voeren met elkaar. ’

Gouden tip

Denk klein en doe groot. Met kleine stapjes kun je een groot verschil maken. Bijvoorbeeld een cliënt meenemen als je een rondje maakt of als je bijvoorbeeld doppen gaat wegbrengen die een andere cliënt verzamelt. Of kinderen die met Sint-Maarten aan de deur een liedje komen zingen, binnen uitnodigen. Dat kost geen extra tijd en geld. Het vraagt creativiteit, aandacht en een visie die iedereen kent en goed begrijpt.

*Namen van cliënten zijn niet hun echte namen.