Wat maakt de Buurtsuper speciaal?

Door de opkomst van grote supermarkten zijn veel buurtsupers in kleine dorpen en oude wijken gedwongen hun deuren te sluiten. Voor bewoners betekent dit dat zij verder moeten reizen voor hun dagelijkse boodschappen. Ook verliezen zij een deel van hun sociale contacten. Alliade (voorheen zorgaanbieder Talant) was de eerste die hiervoor een oplossing vond: zij nam een aantal ‘zieltogende’ winkels over en maakte er een trainings- en werkplek voor cliënten.

Zo snijdt het mes aan twee kanten: mensen met een verstandelijke beperking werken in de maatschappij en de bevolking van dorpen en oudere wijken houdt haar supermarkt. Een mooie vorm van inclusie. Een Buurtsuper draait onder leiding van de zorginstelling en in de winkel werkt ondersteunend personeel samen met mensen met een beperking. De Buurtsuper is een gewone winkel met hetzelfde assortiment als andere supermarkten.

Kwaliteit leveren

Aukje Kootstra werkte al in de supermarkt in Oldeberkoop voor de overname. ‘Er was echt een beetje paniek toen de winkel dicht moest’, zegt ze. ‘De overname door Talant was een geschenk voor het dorp, vooral voor de oudere mensen. Het werken met mensen met een beperking was nieuw voor mij. Ik begeleid nu iemand achter de kassa. Dat is wel eens moeilijk. Je moet rekening houden met de klant en de cliënt. In het begin vonden de klanten alles geweldig, maar nu is het nieuwe eraf en moeten we gewoon weer kwaliteit leveren.’ Het samenwerken met collega’s uit de zorg was wel even wennen. ‘In de zorg zijn ze gewend overal eerst over te praten, dat was echt een groot cultuurverschil. Uiteindelijk komen we ergens in het midden uit en dat is prima!’

Aan de wieg

Ook Karla Hingst stond aan de wieg van een van de eerste buurtsupers. In 2002 was zij bedrijfsleider van een supermarkt in Wirdum. ‘Het was geen vetpot’, vertelt Karla, ‘dus toen ik moest investeren in het noodzakelijke onderhoud had ik een probleem.’ Via via hoorde ze van het initiatief van Talant in Oldeberkoop. Ze is gaan praten en het resultaat was dat Talant de winkel overnam en zij bij hen in dienst kwam. Dat betekende dat ze de regie uit handen moest geven, maar daarvoor in de plaats kwam veel rust. En het werken met collega’s met een verstandelijke beperking vindt ze fantastisch. ‘Als je ziet wat ze allemaal leren, dat geeft elke dag weer een kick. Jeanette die de kassa bedient zonder kasverschillen en die er nu zelfs klusjes naast zoekt. Wolter die de melk en zuivel zo strak en schoon houdt, heel mooi om mee te maken.’

Aan werk geen gebrek

Veel werkzaamheden blijken geschikt voor werknemers met een verstandelijke beperking, zoals:

goederen lossen en vakken vullen
kassawerkzaamheden
klanten helpen
boodschappen inpakken en bezorgen
bestellingen doen bij leveranciers
schoonmaak- en kantinewerkzaamheden
kopiëren

Dagbesteding of doorstroom?

Veel cliënten van Talant hadden belangstelling voor het werken in een winkel. Maar de praktische en sociale vaardigheden sluiten vaak niet aan bij de vraag van de reguliere winkelier. Talant wilde deze belemmeringen opheffen door scholing en training aan te bieden en het traject te laten ondersteunen door de afdeling begeleid werken. Met als doel: doorstroming naar een reguliere baan. Talant: ‘We hinken een beetje op twee gedachten. In principe hebben we hier geen werkplekken maar trainen we mensen om elders aan de slag te kunnen. Tegelijkertijd speelt dat mensen het hier geweldig naar de zin hebben. Ze verleggen hun ambitie van doorstroom naar blijven werken in de winkel. Dat is bespreekbaar. De wens van de cliënt is belangrijker dan de organisatie van de winkel. Of mensen blijven of doorstromen hangt niet af van de winkel maar vooral van hun wensen en vaardigheden.’

Steeds meer buurtsupers

Na de eerste buurtsupers in de Friese dorpen Oldeberkoop en Wirdum volgden er al snel meer: in Lonneker, Epe, Apeldoorn, Veere, Escharen, Naarden en Gasselte. Ook in andere plaatsen staan buurtsupers op stapel. De buurtsuper lijkt een uitkomst voor dorpen en oudere wijken die hun winkels kwijtraken. Door hun manier van organiseren en financieren hebben deze buurtsupers meer handen in de winkel. Dat er mensen met een beperking werken lijkt het draagvlak te vergroten en dat vergroot weer de levenskansen.

Zorg en bedrijfsleven met elkaar in zee

Wat het concept bijzonder maar ook ingewikkeld maakt: zorg en bedrijfsleven moeten samenwerken. Twee verschillende werelden die elkaar niet goed kennen en elkaars taal niet spreken. Hierdoor ontstaan soms problemen. De zorginstelling geeft bijvoorbeeld aan dat zij de administratie van de winkel er wel bij kan doen. De leverancier heeft aanvankelijk geen reden daaraan te twijfelen. Maar al snel blijkt dat de administratie onvoldoende is ingericht om de bedrijfsleider te voorzien van actuele informatie. Bovendien moet het bestuur van de zorginstelling besluiten over de werkprojecten, dus ook over de Buurtsuper. En als de agenda vol is zijn dit vaak de onderwerpen die worden doorgeschoven. Voor een bedrijfsleider die wekelijks zijn omzet moet kunnen volgen geen werkbare situatie. De intenties zijn goed, maar de wederzijdse verwachtingen sporen vaak niet. Het stroomlijnen van dit proces kost veel tijd.

Lees meer

'Buurtsuper speciaal: een baanbrekende formule - Artikel van Leon Bosch (Vilans) op de website van Zorg en Welzijn
'De buurtsuper is terug' (pdf) - Artikel in Markant door Eric Bosman.
'Hart voor de zaak' (pdf) - Artikel in het vakblad Supermarkt

Downloads

Laatst bijgewerkt op: 26-06-2023