Hoofdbescherming bij epilepsie

Voor wie kan het verstandig zijn om een helm te dragen?

Het dragen van een helm kan verstandig zijn voor mensen die ondanks hun behandeling nog regelmatig aanvallen hebben waarbij ze hun hoofd bezeren. Bij verschillende soorten aanvallen komt het voor dat mensen op hun hoofd vallen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij:

• atone aanvallen, waarbij de spierspanning plotseling wegvalt;
• tonische aanvallen, waarbij de spieren verstijven;
• tonisch-clonische aanvallen, waarbij de spieren verstijven en het lichaam schokt.

Een helm zorgt wel dat mensen kunnen zien dat iemand een epileptische aandoening heeft. Dat kan het vervelend maken om een helm te dragen. Het is daarom belangrijk om per persoon goed te kijken naar de voordelen en de nadelen van een helm. Hiervoor moet je een uitgebreide risicoafweging maken van het valgedrag van de cliënt.

Risicoafweging bij epilepsie

Bij een risicoafweging kijk je vanuit verschillende oogpunten naar de risico's van vallen voor de cliënt. Hoe ervaart iedereen dit? Hier kunnen verschillende mensen bij aanwezig zijn. Zo kan de cliënt waar mogelijk zelf zijn of haar mening geven. Maar ook ouders of andere familieleden spelen hierbij een rol. Bovendien kun je de neuroloog, orthopedagoog en de begeleiders erbij betrekken.

De risicoafweging helpt om te beslissing of een helm een goede oplossing is voor de cliënt. Het is belangrijk om daarbij alle voordelen en nadelen tegen elkaar te houden en een maatregel te kiezen met zo min mogelijk nadelige gevolgen voor de cliënt. 

Bij de risicoafweging tellen alle meningen en kennis mee, maar de kwaliteit van leven van de cliënt weegt het zwaarst. Zo kan het bijvoorbeeld een oplossing zijn dat een cliënt de helm alleen in het verkeer draagt.

Lees meer over een risicoafweging bij epilepsie.

Een helm aanmeten

Voor een valhelm heeft iemand met epilepsie een medische indicatie nodig van de medisch specialist die hem of haar behandelt. Daarna kun je bijvoorbeeld binnen Kempenhaeghe een afspraak maken bij de fysiotherapie van de paramedische dienst. De fysiotherapeut bepaalt samen met de cliënt, het cliëntsysteem en de verwijzer welk type helm het meest geschikt is.

Om te zien welke helm het best past wordt er gekeken naar verschillende punten, zoals het type aanvallen en de persoonlijke wensen van de cliënt. Is er een keuze gemaakt? Dan volgt een afspraak bij een gespecialiseerd orthopedisch instrumentmaker. Het totale traject duurt ongeveer 2 maanden.

Bij de orthopedisch instrumentmaker begint het proces van de helm aanmeten, maken en passen. Dit gebeurt in 3 stappen:

1. De intake: Samen met de orthopedisch instrumentmaker kijk je naar de verschillende mogelijkheden. Het gaat dan bijvoorbeeld om het type helm, de kleur en extra beschermingsopties. Daarna meet de instrumentmaker het hoofd op om de helm goed passend te maken.
2. De pasafspraak: De cliënt past de helm om te kijken of hij goed zit. Ook kijkt de orthopedisch instrumentmaker wat er nog gedaan kan worden zodat de helm zo fijn mogelijk zit.
3. De afleverafspraak: De helm is klaar voor gebruik en kan opgehaald worden.

De verschillende typen helmen

Er zijn 3 verschillende helmen: de confectiehelm, het schedelkapje en de maathelm. We bespreken de typen helmen hier een voor een.

Confectiehelm

Confectiehelmen beschermen bij iedere valpartij. De confectiehelm is een standaardhelm die in een fabriek gemaakt wordt. De helm is beschikbaar in verschillende maten, kleuren en modellen. Daarnaast is ook een extra kinbescherming of een stootrand voor of achter mogelijk.

Schedelkapje

Het schedelkapje wordt ook wel de pethelm of mutshelm genoemd. Deze helm biedt alleen bescherming bij lichte valpartijen. Het is een handige oplossing voor mensen die hun helm wat minder zichtbaar willen dragen. Je kunt er namelijk een pet, muts of zelfs een pruik op dragen. Het ook mogelijk om een zachte binnenbekleding erin te laten zetten of een kinbeschermer.

Een nadeel van het schedelkapje is dat de helm het voorhoofd niet beschermt. Ook is de ventilatie niet erg goed. Een ander nadeel is dat deze helm niet op elk hoofd goed blijft zitten. Dat is wel belangrijk voor een goede bescherming. En kies je voor een pruik of pet op het schedelkapje, dan moet je die wel zelf betalen.

Maathelm

Een maathelm wordt op maat gemaakt en kan dus helemaal aan de wensen van de cliënt aangepast worden. De cliënt en de betrokkenen kunnen zelf meedenken over hoe de helm eruit komt te zien. Er is keuze uit harde en zachte maathelmen.

Zachte maathelm

De zachte maathelm is gemaakt van leer en biedt lichte bescherming bij een val naar voren, opzij en naar achteren. Hij beschermt zowel het voorhoofd als het achterhoofd. Je kunt bij deze helm kiezen voor een kinbeschermer, een stootrand voor of een verstevigde achterhoofdbescherming. De leren helm is fijn om te dragen.

Harde maathelm

De harde maathelm is een zogenoemde integraalhelm met kinbescherming. Deze helm beschermt bij een val vooral de achterkant en zijkant van het hoofd. De buitenkant van de integraalhelm is gemaakt van een hard materiaal, maar aan de binnenkant is de helm zacht. De bekleding is goed schoon te maken.

Je kunt bij deze helm ook kiezen voor een kinbeschermer, verschillende soorten sluitingen, stootbumpers, ventilatiegaten en andere aanpassingen. De ventilatie is mogelijk minder goed, omdat deze helm een groot deel van het hoofd bedekt. Wel geeft de integraalhelm een erg goede bescherming en heeft hij de beste pasvorm.

Het dragen van een helm

Het kan erg wennen zijn voor de cliënt om een helm te dragen. De helm bedekt een groot deel van het hoofd waardoor je de warmte minder goed kwijt kunt. Ook kan het riempje onder de kin een opgesloten gevoel geven. En door het dragen van een helm wordt de aandoening ineens zichtbaar voor iedereen.

Dit zijn geen leuke gevoelens om te hebben. Het kan ervoor zorgen dat een cliënt de helm niet wil dragen. Daarom is het ook belangrijk om goed te kijken of de voordelen van een helm wel opwegen tegen de nadelen. Deze keuze moet zoals gezegd voor iedere cliënt apart gemaakt worden.

Vergoeding voor de helm

Een epilepsiehelm is een medisch hulpmiddel dat vergoed kan worden vanuit de basisverzekering. Daarvoor is een medische indicatie nodig van de medisch specialist.

Het is verstandig om ruim van tevoren contact op te nemen met de zorgverzekeraar. Zij kunnen aangeven of je eerst om toestemming moet vragen. Vaak hebben zij ook contracten met gespecialiseerde orthopedisch instrumentmakers. Dit heeft als voordeel dat de zorgverlener aanvragen en rekeningen rechtstreeks kan versturen naar de zorgverzekeraar.

Meer informatie over epilepsiehelmen

Binnen Kempenhaeghe is fysiotherapeut Ad Lammers gespecialiseerd in hoofdbescherming. Heb je een vraag over hoofdbescherming bij epilepsie? Dan kun je die aan hem stellen via lammersa@kempenhaeghe.nl.