Belevingsgerichte zorg
Gepubliceerd op: 09-11-2020
Laatst bijgewerkt op: 22-05-2025
Bij belevingsgerichte begeleiding gaat het om de ander met respect behandelen en lichaamssignalen begrijpen. Het is een verzamelnaam voor andere methoden, zoals Validation, reminiscentie, zintuigstimulering en warme zorg.
In het kort
Type tool
Handreiking, Methode, Leidraad
Voor wie
Begeleiders
Cliëntgroep
Cliënten, Ouderen, Verstandelijke beperking, Meervoudige beperking, Ernstig meervoudige beperking, Dementie
Wat is belevingsgerichte zorg?
Bij zowel belevingsgerichte zorg als Validation staat de ander accepteren centraal. Als begeleider kun je een bepaalde houding aannemen om je cliënt zich meer gewaardeerd te laten voelen. Daarbij is het volgende belangrijk:
- een respectvolle houding
- goed luisteren
- (mee)kijken
- volgen (oogcontact)
- lichaamssignalen begrijpen
Belevingsgerichte zorg of Validation?
De termen belevingsgerichte zorg en Validation worden vaak door elkaar gebruikt. Validation is een geregistreerde methodiek. Je mag het dus niet zomaar gebruiken in de praktijk. Daarom gebruikten zorgverleners in Nederland de methode in aangepaste vorm onder de naam Belevingsgerichte zorg.
Inmiddels is belevingsgerichte zorg uitgebreider dan Validation. Het is een verzamelnaam voor andere methoden geworden. Naast Validation vallen bijvoorbeeld reminiscentie, zintuigstimulering en warme zorg onder belevingsgerichte zorg.
Casus oudere cliënt
Mevrouw Van den Berg dementeert en is erg onrustig. Ze wil steeds weg om naar haar ouders te gaan. Maar haar ouders zijn al ruim 10 jaar geleden overleden. Hoe ga je als team goed om met dementerende cliënten?
Casus cliënt met EMB
Maisa houdt van uitslapen en het ontbijt is een ramp voor haar. Maar het ontbijt hoort er nu eenmaal bij en iedereen wordt om dezelfde tijd wakker gemaakt. Het humeur van Maisa wordt er niet beter op. Hoe kunnen de begeleiders vanuit belevingsgerichte zorg beter aansluiten bij de behoeften van Maisa?
Uitkomst: Maisa wordt nu als laatste gewekt en uit bed gehaald. Ze hoeft niet in de woning te ontbijten en mag meteen door naar de dagbesteding. De boterham gaat mee in een trommeltje en rond 10 uur heeft ze trek en kan ze die snel naar binnen werken. Het humeur van Maisa is ‘s ochtends nog steeds niet om over naar huis te schrijven, maar het levert geen strijd meer op.
Doelgroepen en thema's
Doelgroep
Belevingsgerichte zorg is geschikt voor de volgende doelgroepen:
- ouderen met ernstige lichamelijke beperkingen
- ouderen met ernstige meervoudige beperkingen
- ouderen met moeilijk verstaanbaar gedrag
- ouderen met psychogeriatrische problemen
- vitale ouderen
Lees meer over de doelgroep ouderen.
Thema's
Belevingsgerichte zorg valt onder het thema Emotioneel welbevinden. Lees meer over thema's.
Onderbouwing bruikbaarheid voor oudere cliënten
Evidence based. Kennis op basis van onderzoek naar de werkzaamheid.
Beoordeling
De effectiviteit van Validation en Belevingsgerichte zorg is niet aangetoond. Begeleiders waarderen de methodieken wel. Bronnen:
- Neal, M. & Wright, P.B. (2003). Validation therapy for dementia. Cochrane Database of Systematic Reviews.
- Finnema, E. et al. (2005). The effect of integrated emotion-oriented care versus usual care on elderly persons with dementia in the nursing home and on nursing assistants: A randomized clinical trial. International Journal of Geriatric Psychiatry, 20(4), 330-343.
- Schrijnemaekers, V.J.J. et al. (2002). Effects of emotion-oriented care on elderly people with cognitive impairment and behavioral problems. International Journal of Geriatric Psychiatry, 17, 926-937. (pdf, zie 'Downloads' op deze pagina).
Onderbouwing bruikbaarheid voor cliënten met ernstige meervoudige beperking (EMB)
Practice based. Kennis op basis van praktijkervaringen van professionals en ervaringskennis van ouders.
Beoordeling
De werking van belevingsgerichte zorg bij mensen met EMB is nog niet onderzocht. In de praktijk zijn er wel positieve ervaringen met de methode. Bronnen:
- Interview met Barbara Wijnand over de miMakkus methode (pdf, zie 'Downloads' op deze pagina).
- Factsheet Belevingsgerichte Zorg verstandelijk gehandicapten, De Twentse Zorgcentra (pdf, zie 'Downloads' op deze pagina).
- Platform EMG.
Deze tool is onderdeel van Leidraad Oud en Gelukkig en onderdeel van Leidraad EMB in het vizier.
