Met Andere Ogen: Actieonderzoek Vrijheidsbeperking

Gepubliceerd op: 24-09-2022

Met andere ogen: bewustwording, observeren en reflectie

De methodiek stimuleert begeleiders om bewust naar vrijheid te kijken èn te reflecteren op hun eigen werk. Door bij collega afdelingen te observeren ontwikkelen begeleiders ideeën voor het verbeteren van de kwaliteit van zorg.

Wie zijn betrokken?

Clasien de Schipper: “In mijn werk als senior onderzoeker en docent ervaar ik hoe krachtig observaties kunnen zijn. Hoe beter je kijkt, des te meer je ziet. In onze actie onderzoeken willen we een situatie eerst goed bekijken en begrijpen voordat we gaan zoeken naar mogelijke verklaringen en oplossingen. Het maken van zo'n pas op de plaats is wel een uitdaging in het dagelijkse werk.”

Brenda Frederiks: “Ik werk bij het VU medisch centrum, waar ik als Universitair docent gezondheidsrecht al jaren onderzoek doe rond het thema vrijheidsbeperking en nauw betrokken ben bij het wetgevingsproces van de Wet zorg en dwang.”

Nienke Bekkema: “Als post doc onderzoeker begeleid ik meerdere actie onderzoeken in zowel de VG als de ouderenzorg. Het thema vrijheid leeft enorm. Het is ontzettend leuk om te zien hoeveel inzichten en ideeën er loskomen als begeleiders zelf als onderzoeker met dit thema aan de slag gaan.”

Alistair Niemeijer: “Aan de Universiteit voor Humanistiek geef ik onder andere les in de master Zorgethiek en beleid aan professionals uit de zorg, waarbij ik voortdurend de vertaalslag moet maken van onderzoek naar dagelijkse praktijk. Als iemand die ook op persoonlijk vlak veel met (langdurige) zorg te maken heeft, hecht ik daar bijzonder veel waarde aan: hoe kan onderzoek doen uiteindelijk bijdragen aan goede zorg?“

Stappen in de methodiek

1. Training, begeleiding en coaching van begeleiders door de universiteit in een onderzoekende houding: observatie van vrijheidsbeperking/vergroting en reflectie over vrijheid.
2. Begeleiders observeren bij collega woningen: hoe gaan zij om met vrijheid? Welke vrijheid beperkende maatregelen zie je en welke goede voorbeelden om vrijheidsbeperking te voorkomen?
3. Begeleiders reflecteren in een denktank bijeenkomst op wat ze hebben gezien: hoe kunnen vrijheidsbeperkingen worden teruggedrongen en welke goede voorbeelden kunnen breder worden gedeeld?
4. Begeleiders formuleren samen met de onderzoekers van het VU/VUmc adviezen en ideeën voor implementatie voor collega’s en management die worden gebundeld, gepubliceerd en gepresenteerd aan de organisatie waaronder ook de Raad van Bestuur.

Wat levert het op?

+ Voor organisaties 

• Innovatie en kwaliteitsverbetering van onderop.  
• Stimuleert empowerment: maakt gebruik van de kracht en kennis die er al is op de werkvloer. 
• Stimuleert de lerende en reflecterende professional, èn de lerende en reflecterende organisatie.
• Vergroot het inzicht in vrijheidsbeperking in dagelijkse situaties op de werkvloer.

+ Voor begeleiders

• De methodiek is actie, er wordt geleerd door te doen.
• Creëert een veilige leercultuur waarbinnen begeleiders zelf gaan observeren en in groepsverband brainstormen over casuïstiek rondom vrijheid.
• Is laagdrempelig, richt zich niet op voorlopers, maar op alle begeleiders in een organisatie.
• Vergroot het inzicht van begeleiders in het begrip vrijheidsbeperking.

Een veilig leven met zo min mogelijk vrijheidsbeperking

Een veilig leven zonder, of met zo min mogelijk vrijheidsbeperking en zelf keuzes maken over je eigen leven. Dat zijn belangrijke voorwaarden voor een goede kwaliteit van bestaan van cliënten. Deze kerngedachte vinden we ook terug in het VN-verdrag voor mensen met een beperking en in de Wet zorg en dwang. In met andere ogen vormen begeleiders en onderzoekers van VU/VUmc sámen een onderzoeksteam om verschillende vormen van vrijheidsbeperking te ontdekken. 

Meedoen?

Wil jouw organisatie ook bewuster omgaan met vrijheidsbeperking? Dan is Met andere ogen misschien ook iets voor jullie. Neem voor verdere informatie contact op met Nienke Bekkema: n.bekkema@vu.nl.

Laatst bijgewerkt op: 24-09-2022