Screeningsinstrument voor Dysfagie bij mensen met een verstandelijke beperking (SD-VB)

Dysfagie kan verschillende gevolgen hebben voor de gezondheid en kwaliteit van leven van cliënten. Van minder plezier in eten, obstipatie, ondervoeding en uitdroging tot luchtwegblokkades en longontsteking. Ook hebben cliënten met dysfagie een hoge kans op ernstig ziek worden of zelfs overlijden.

Komen er met het SD-VB bijzonderheden naar voren? Dan onderzoekt een logopedist de problemen. Zo kun je dysfagie eerder vaststellen en behandelen.

Hoe ziet het SD-VB eruit?

Het SD-VB bestaat uit 29 ja-neevragen over de risicofactoren voor dysfagie (zoals een beroerte, dementie en epilepsie) en over eet- en drinkgedrag. Je hebt geen opleiding of cursus nodig om de lijst in te vullen. Het SD-VB invullen kost gemiddeld 4 minuten.

Hoe gebruik je het SD-VB?

In een ideale situatie gebruik je het SD-VB in een cyclisch dysfagiewerkproces. Dat bestaat uit de volgende stappen: 

1. Een begeleider vult het SD-VB in.
2. Diagnostiek door een logopedist.
3. Een behandeladvies uitbrengen.
4. De uitvoering van het advies evalueren.

De screening met het SD-VB en de stappen erna moet je van tijd tot tijd herhalen. 

Onderbouwing bruikbaarheid SD-VB

Het SD-VB is gebaseerd op praktijkervaring en literatuur. Daarnaast zijn items in bestaande instrumenten bestudeerd, waaronder de Signaleringslijst Verslikken (SV).

Zorgorganisatie Alliade deed wetenschappelijk praktijkonderzoek naar het SDVB. Daaruit bleek dat het een betrouwbaar instrument is om het risico op dysfagie bij mensen met een verstandelijke beperking vroeg op te sporen (van der Woude et al., 2023). Het advies is om het SD-VB te gebruiken om dysfagie bij mensen met een verstandelijke beperking in kaart te brengen.

SD-VB vervangt Signaleringslijst Verslikken

Het SD-VB brengt niet alleen slikproblemen in kaart maar kijkt breder. Zo worden ook risicofactoren als proppen en moeite met afhappen of eten naar de mond brengen meegenomen in de screening. 

Tot nu toe werd het SV, ontwikkeld door Annemarie Helder, veel gebruikt in Nederland. De SV voorzag in een praktijkbehoefte. Maar in ieder geval bij mensen met (Z)EV(M)B bleek de SV niet scherp genoeg om dysfagie op te sporen (van Timmeren et al., 2019). Het SD-VB kijkt breder én houdt rekeningen met zulke beperkingen.

Het SD-VB bestellen

Op de website van uitgever Bohn Stafleu van Loghum kun je de papieren handleiding (inclusief casuïstiek) en scoreformulieren van het SD-VB bestellen. De digitale versie kun je afnemen via de platformen BergOp en Testweb.