Werkboek 'Laat je horen' (NAH)

Gepubliceerd op: 29-07-2022

Het werkboek ‘Laat je horen’ helpt je als begeleider/ondersteuner om op een gelijkwaardige manier in gesprek te gaan en mensen inspraak te geven die zich door Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) moeilijk kunnen uiten.

Hoe gebruik je het werkboek 'Laat je horen'?

Door het werkboek leren begeleiders/ondersteuners en mensen met NAH elkaar beter kennen op een gelijkwaardige manier. Het werkboek nodigt mensen met NAH uit om na te denken en geeft hen inspraak over de zorg en ondersteuning op een manier die het beste bij hen past. Je kunt het werkboek ook inzetten om iemand voor te bereiden op inspraakmomenten, zoals een huiskameroverleg, de bespreking van een cliëntendossier of een cliëntenraad.

Vijf onderwerpen belicht

Het werkboek is opgedeeld in vier hoofdstukken:

Elkaar leren kennen: door te vertellen over jezelf, ook als ondersteuner, wordt de relatie gelijkwaardiger.
Jouw mening geven: wat vind je fijn, wat is voor jou belangrijk in je leven en wat heb je daarvoor nodig?
Inspraak: hoe kun je jouw mening het beste uiten? Wat vind je een prettige manier?
Actie: in dit onderdeel leg je de afspraken vast.

Een apart onderdeel gaat over communicatie. Welke manier past het beste bij de persoon met NAH? Wat vindt hij lastig? Hoe komt hij het beste tot zijn recht? Dat kan op allerlei manieren. Denk bijvoorbeeld aan tekenen, schrijven, muziek, dansen of theater.

‘Tijdens het onderzoek blijkt dat inspraak niet altijd vanzelfsprekend is voor mensen met NAH. Omdat vergaderingen te belastend zijn of omdat het lastig is je mening te geven als je afhankelijk bent. Maar ook omdat mensen ooit een leven leidden zonder NAH waarin ze wel zonder problemen hun mening konden geven. Ze hebben professionele kwaliteiten verworven die niet verdwijnen na het hersenletsel. Bijvoorbeeld de communicatiewetenschapper met afasie die meedeed aan ons onderzoek. Praten is voor hem moeilijk, maar nadenken niet. Dan ga je op zoek naar manieren waarop hij zijn kwaliteiten kan inzetten en mee kan denken over de zorg en ondersteuning.’

Samenvatting

Cliëntgroep product : Mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel die 24-uurs begeleiding krijgen

Gebruikers product: Mensen met NAH, begeleiders en naasten.

Wanneer gebruiken? Het werkboek is geschikt als voorbereiding voor een cliëntenraadvergadering. Denk ook aan een huiskameroverleg of een bespreking van een cliëntdossier.

Training nodig? Er is geen training nodig, wel tijd.

Product getest? Ja, het product is uitgebreid getest tijdens de ontwikkeling. Het product is ontwikkeld aan de hand van de Design thinking methode. Het product is daarmee practice-based (kennis op basis van praktijkervaringen) en gebaseerd op ervaringskennis (kennis op basis van ervaringen van cliënten en verwanten).

Gebruikerservaring: Tijdens de afsluitende bijeenkomst vertelden mensen dat zij het werkboek gebruikten. Er zijn exemplaren opgevraagd door mensen met NAH of naasten en per mail werden vragen gesteld over het boek.

Waar te vinden? Download het werkboek onderaan de pagina.

Kosten: Het werkboek is zonder kosten te downloaden en te printen.

Wat voegt dit kennisproduct toe?

Er zijn nog weinig tools specifiek voor mensen met NAH. De meeste zijn gericht op mensen met een verstandelijke beperking. Het verschil zit hem in de knip in hun leven voor en na NAH. Mensen met NAH willen graag ervaringen van voor het NAH blijven benutten. Dit vraagt om specifieke vragen en aandacht.

Meer openheid

Mensen met NAH zijn afhankelijk van de zorgverlener, wat het soms moeilijk maakt om helemaal open te zijn. Met de MDS-NAH en het breinverhaalboekje investeer je eerst in een zo gelijkwaardig mogelijke band tussen zorgverlener en cliënt. Hierdoor ontstaat meer openheid om het echt te hebben over wat er speelt.

Verschillende invalshoeken

Het werkboek kwam in samenwerking met verschillende ervaringsdeskundigen tot stand, met ieder hun eigen invalshoek. Dat leverde verschillende manieren van bespreken en invullen op. Net zo divers als de doelgroep van mensen met NAH.

Ervaringen

In verschillende testfasen is het werkboek doorontwikkeld, waarbij ook ervaringen en tips bij het gebruik werden opgehaald. Mensen met NAH vinden het Werkboek ‘Laat je horen’ prettig. Ze hebben zelf niet zo snel toegang tot dit soort middelen.

Begeleider

‘Het is fijn om dilemma's te bespreken die je als ondersteuner soms ook voelt. Zo krijg je een gelijkwaardiger gesprek.’

Cliënt

'Het is belangrijk dat we als cliënt ook echt daadwerkelijk het gevoel hebben dat er wat gedaan wordt met wat we zeggen.’

Begeleider

‘Door dit boekje laat je ook wat meer van jezelf zien als ondersteuner. Dat zorgt echt voor een gelijkwaardiger houding.’

8 tips om aan de slag te gaan

Beoordeel per persoon hoe je het werkboek presenteert. Leg goed uit waarvoor het werkboek nuttig is en hoe het gebruikt kan worden.
Laat het boekje achter zodat de cliënt er eerst zelf in kan bladeren en extra informatie kan opzoeken.
Kies samen een goed moment om in gesprek te gaan over het werkboek.
Het boek is net als een puzzel, begin bij het stuk dat het beste aansluit.
Vul het werkboek samen één op één in.
Gebruik de ringband om plaatjes weg te draaien als iemand ze te druk vindt.
Vraag door! Zo stimuleer je iemand om door te denken en verder te praten
Vul het werkboek niet in één keer in. Neem er een aantal momenten voor.

In totaal kost het 60-75 minuten om het werkboek in te vullen. Het heeft meer effect om vier keer een kwartier te nemen dan één keer een uur. De vragen kunnen dan beter doordringen. Je kunt het werkboek gratis downloaden en digitaal invullen of uitprinten. Het invullen en het opschrijven van de afspraken doe je samen met de persoon met NAH. Voor het fysiek invullen is het handig om stiften, pennen en/of potloden bij de hand te hebben.

Onderbouwing van het werkboek 'Laat je horen'

Het onderzoek

Het onderzoek van NAH-kennisnetwerk Gewoon Bijzonder maakte deel uit van het programma Gewoon Bijzonder onder regie van en gefinancierd door ZonMw.

Het product is ontwikkeld op basis van de gesignaleerde behoefte vanuit het onderzoek 'Gewoon Bijzonder onderzoek naar inspraak en medezeggenschap door mensen met NAH'. Download het werkboek onderaan de pagina.
In het projectteam zaten mensen met NAH.
De Design thinking methode is gebruikt voor de verdere uitwerking tot een product.

Het onderzoeksdoel

Het onderzoeksdoel was in contact komen over inspraak en medezeggenschap zodat iedereen de mogelijkheid heeft om mee te praten. Onderzoekers voerden hiervoor gesprekken met mensen met NAH over hun behoeften rond kennisproducten. Op basis van de uitkomsten werden vanuit het projectteam een aantal voorstellen voor kennisproducten voorgelegd aan mensen uit de doelgroep: mensen met NAH en hun begeleiders van de organisaties Noorderbrug, Nieuw Amstelrade en Reinaerde. Ook werden gesprekken bij SGL en met cliëntenraadbegeleiders van de LSR gevoerd. Er is afwisselend informatie opgehaald, een voorstel gemaakt, opnieuw informatie opgehaald en bijgesteld tot een verzadigingspunt bereikt werd, waar het werkboek uit voortkwam. Het werkboek, is een uitnodiging om gezamenlijk (begeleider en cliënt) in gesprek te gaan over inspraak en medezeggenschap. Het boek wordt door mensen met NAH gewaardeerd en heeft effect op

het bevorderen van de gelijkwaardigheid tussen begeleider en cliënt
de verschillende manieren om het gesprek te kunnen voeren

Ook voor mensen met LVB

De vragen in het werkboek zijn ook bruikbaar voor mensen met een LVB, maar omdat bij mensen met NAH sprake is van een ‘knip’ in hun leven voor en na het hersenletsel, wordt hieraan wel specifiek aandacht besteed in het werkboek. Zo wordt bijvoorbeeld gevraagd: Wat vond jij belangrijk in je leven voor je te maken kreeg met NAH? Ook de plaatjes worden minder gewaardeerd door mensen met LVB die al hun hele leven een beperking hebben.

Challenge

Via een challenge wordt het werkboek verder geïmplementeerd in de organisaties die hebben meegedaan met de ontwikkeling van het werkboek. We willen andere clienten en medewerkers die nog niet met het werkboek in aanraking kwamen en het bestuur meenemen. Om het in te passen in de eigen werkwijze en hier ervaringen mee op te doen.

Meer informatie

Neem voor meer informatie contact op met m.berkelaar@vilans.nl of bel naar 06-22810010.

Downloads

Laatst bijgewerkt op: 15-11-2023