Terugblik congres #InZo2022

Het congres over innovatie in de gehandicaptenzorg was drukbezocht. 350 deelnemers waren op locatie aanwezig, daarnaast volgden 55 mensen het programma online. Deelnemers waardeerden het congres met een 8. Naast diverse lezingen en workshops, kon je de belevingsmarkt bezoeken vol met inspiratie op het gebied van sociale en technologische innovaties. 

Wil je alle video's bekijken die op het congres zijn opgenomen? Bezoek dan ons YouTube kanaal. 

Beleven en uitwisselen

Dagvoorzitter Wendelien Wouters opende het programma: ‘Voor een fijner en aangenaam leven van mensen met een beperking, zijn er veel projecten uitgevoerd. Allemaal voor het programma Volwaardig leven. Wat zijn de successen en wat kunnen we van elkaar leren? Vandaag gaan we daarover beleven en uitwisselen.’

Verbinden met warming-up

Special Arts verzorgde de warming up. De stichting bevordert dat alle mensen met een beperking aan kunst kunnen doen en dat ze hun talenten daarvoor kunnen ontwikkelen. Aan de hand van een schilderij, mocht het publiek hun associaties doorgeven en daar werden spontaan dansbewegingen op bedacht die iedereen zittend kon doen. De laatst toegevoegde beweging was een hand naar het hart en weer terug, om uitdrukking te geven aan de verbinding met elkaar.

Technologie en persoonsgerichte zorg

‘Een betekenisvol leven voor mensen met een beperking heb ik hoog in het vaandel staan’, benadrukte Conny Helder, minister van Langdurige Zorg en Sport. ‘Technologie kan daaraan bijdragen. Bijvoorbeeld als een cliënt ’s nachts wakker wordt en met een app de verlichting aan kan zetten. Dan hoeft er geen hulp te komen. Het maakt dat je regie kan pakken over je eigen leven.’ Ook stond ze stil bij het belang van persoonsgerichte zorg. ‘Een goed voorbeeld daarbij is als organisaties niet een schema gaan opleggen aan mensen met dementie of een beperking, maar echt uitgaan van hun behoeftes.’

Kennis delen zorgt voor versnelling innovatie

De minister benoemde het belang van kennis delen. ‘Het is zonde als organisaties zelf opnieuw het wiel proberen uit te vinden. We zitten schaars in de mensen, het ziekteverzuim is relatief hoog en dat zal in de toekomst niet beter worden. Daarom is de snelheid waarmee we leren en kennis uitwisselen van groot belang.’ Ze noemde daarbij de Innovatie-Route als voorbeeld: ‘Ik ben trots op het feit dat een programma als de Innovatie-Impuls Gehandicaptenzorg (IIG) nu onder andere een Innovatie-Route heeft opgeleverd. Zo wordt het voor organisaties makkelijker om technologieën en vernieuwingen te implementeren.’

Verandering zorgt voor weerstand

Stefan Verhoeven, bestuurder bij Miele, bracht verfrissende inzichten door zijn ervaringen te delen in verandermanagement. Hoe noodzakelijk verandering is, liet hij beleven aan de hand van een Miele-commercial uit de jaren tachtig. Een moeder vertelt daarin hoe blij ze met haar Miele-wasmachine is en dat de volgende wasmachine voor haar dochter is die gaat trouwen. Verhoeven: ‘Verandering is nodig, maar zorgt ook voor weerstand. Het is belangrijk om die weerstand weg te nemen. Bijvoorbeeld door een standpunt in te nemen waar mensen het gewoon niet mee oneens kunnen zijn. Dit bereik je wanneer het belang van de doelgroep het uitgangspunt is. Verder is het nodig dat je perspectief biedt aan diegene die je vraagt te veranderen. De reden dat de boeren protesteren is omdat zij dat perspectief onvoldoende ervaren.’

Gehandicaptensector heeft trots nodig 

Anneke Augustinus, directeur programmamanagement van Vilans, wordt ook wel de Google Translate genoemd als het gaat om het vertalen van beleid naar de praktijk. Zij benoemde hoe belangrijk het is om trots te ontwikkelen in de sector. ‘De neiging van professionals is om te benadrukken dat het heel gewoon is wat zij doen. Maar dat is het niet. Ik zou de zorgsector veel meer trots gunnen.’ 

Frisse kijk

Nina Huijboom, projectleider zorgtechnologie bij InteraktContour, deelde haar opgedane kennis uit een succesvol implementatietraject voor de Innovatie-impuls Gehandicaptenzorg. ‘Wij hebben 21 technologieën ingezet op een locatie met 67 bewoners. Denk hierbij aan een doucheföhn, of een tandpastadispenser.’ Huijboom benoemde dat ze zelf geen zorg-dna had toen ze met dit project begon, maar dat leverde wel een frisse kijk op. ‘Ik ben de organisatie ingegaan om mee te lopen. Ik was verbaasd hoeveel tijd verzorgers in de badkamer bezig waren, terwijl er veel handelingen zijn die mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) zelf kunnen met behulp van technologie.’

Meer eigen regie en tijdswinst

De belangrijkste uitdaging volgens Huijboom? ‘Medewerkers goed meekrijgen. Zij zijn gewend op een bepaalde manier te werken en dat verander je niet 1,2,3.’ Het bleek nodig om oefenuurtjes en training aan te bieden in het gebruik van technologieën. De implementatie had meer tijd nodig dan gedacht, maar leverde ook veel op. ‘Zo noemde een bewoner dat hij door de doucheföhn geen begeleiding meer nodig had om zich af te drogen. Dit gaf vrijheid om te douchen wanneer en hoelang diegene wilde.’ Voor de organisatie leverde het tijdswinst op. ‘We constateerden een daling van 691 oproepen ten opzichte van een jaar eerder. Dit komt mede door de nieuwe woonomgeving en meer nabijheid van begeleiding voor cliënten. Maar we weten ook dat bewoners niet meer hoeven te bellen omdat ze door technologie nu bijvoorbeeld zelf de gordijnen dicht kunnen doen.’

Klaar met eten voorgeschoteld krijgen

De aanleiding voor het project IKKOOKKRATJE begon een aantal jaren geleden bij zorgorganisatie Middin. ‘Cliënten wilden niet alleen maar iets voorgeschoteld en opgeschept krijgen’, vertelt René van Nispen, deelnemer aan de cliëntenraad die hierover ongevraagd advies gaf aan de raad van bestuur: ‘Ook kon je niet kiezen wat je wilde eten. We hebben toen de Smaakpolitie opgericht. De insteek? Kijken hoe we van eten weer iets leuks konden maken.’ ‘We hadden op dit gebied als organisatie een blinde vlek’ vertelt Herreld van Wassenaar, manager klant en communicatie. ‘We beseften dat er in z'n geheel meer aandacht moest komen voor medezeggenschap.’ Middin wilde uiteindelijk goed kunnen aansluiten bij de wens van cliënten om zelf te kunnen koken. Uiteindelijk ontstond zo het project het IKKOOKKRATJE waar cliënten heel blij van werden. ‘We bieden hen recepten met picto’s, makkelijke stappen en een QR-code voor een filmpje’, vertelt zorgmanager Susanne Duijndam. ‘Daarnaast zorgen we voor uitgiftepunten waar de ingrediënten worden aangeleverd.’

Implementatie van beeldbellen

De Twentse Zorgcentra ontdekte tijdens corona dat beeldbellen fysiek contact weliswaar niet kan vervangen, maar wel extra ondersteuning kan bieden. De organisatie wilde meer doen met deze technologie en heeft in het implementatieproces de stem van de cliënt goed meegenomen. Zo was cliënt Gerben steeds betrokken en ook aanwezig toen de leveranciers hun pitches hielden. De zorgorganisatie zit nog midden in het implementatieproces. Toch ziet Gerben nu al de meerwaarde van beeldbellen: ‘Als ik een brief krijg en ik heb daar een vraag over, moet ik nu wachten tot mijn begeleider langskomt. Met de app beeldbellen, kan ik straks ook makkelijker tussendoor even een vraag stellen.’ Begeleider Karin: ‘Doordat hij me kan bellen, kan ik op die manier stress bij Gerben voorkomen. Voor mij scheelt het tijd. Ik kan een kwartiertje beeldbellen makkelijker inplannen in mijn agenda, dan dat ik daarvoor moet langskomen.’

De meerwaarde van onderzoek naar technologie

In een deelsessie ging onder andere Brigitte Boon, hoogleraar technologie gehandicaptenzorg en bestuurder Academy Het Dorp, dieper in op het belang en het hoe van onderzoek naar technologie. ‘Onderzoek is cruciaal omdat we eigenlijk nog te weinig weten over de effecten van technologie. Vooral als het gaat om wat het oplevert voor cliënten. Daarbij is technologie vooral een middel om een doel te bereiken. Wat is nu echt voor de cliënt belangrijk?’ Nina Huijboom, projectleider bij InteraktContour erkende eveneens het belang van onderzoek en deelde kennis vanuit haar betrokkenheid bij een implementatietraject. ‘Naast kijken naar de toegevoegde waarde voor de cliënt, is het nodig om de veranderingen in zorg- en serviceprocessen goed mee te nemen en te kijken wat dit betekent voor de organisatie.’

Voordelen van onderzoek

Marieke Speet, beleidsadviseur bij Ipse de Bruggen benadrukte dat het veel tijd en investering kost om technologie te implementeren. ‘Dan kun je het vervolgens bijna niet maken dat technologie niets oplevert. Daarom is het zo belangrijk dat we systematisch blijven evalueren en dat er resultaten worden gedeeld tussen organisaties. Met onderzoek kunnen we uitspraken doen over de effecten van technologie. Door de academische werkplaatsen kunnen we de financiële lasten gezamenlijk dragen en toewerken aan het onderbouwd verbeteren van de kwaliteit van zorg. Daarnaast hebben we door onderzoek impact op het landelijk beleid. Bij medewerkers die meedoen aan onderzoek zorgt het bovendien voor meer trots op het vak en biedt het carrièrekansen zodat je als deelnemende organisatie personeel kunt behouden.’

Samenwerken met ervaringsdeskundigen

Sanne van der Hagen van Vrienden van Verandering en Anne Hendriks van Academy Het Dorp namen ons tenslotte mee in een lezing die je raakt. ‘Het is altijd belangrijk om te letten op gelijkwaardigheid. Maar bij iemand met een beperking geldt dit nog eens extra.’ Omgaan met verschillen, gelijkwaardig met elkaar werken; Sanne en Anne zij deelden hun ervaringen en laten zien hoe het wel kan. Een pleidooi voor het bevorderen van werken met mensen met ervaringskennis. Zij maakten het praktische werkboek ‘Ga je mee?’, dat je bij downloads onderaan kunt downloaden.