Ervaringsordening van Timmers-Huigens
Gepubliceerd op: 09-11-2020
Laatst bijgewerkt op: 14-07-2025
We ordenen allemaal onze ervaringen op een andere manier. Ook mensen met een beperking. Als begeleider is het belangrijk om je zoveel mogelijk in te leven in je cliënt. De theorie van ervaringsordening helpt je daarbij. Lees hier meer over ervaringsordening en hoe het je helpt om cliënten met een verstandelijke beperking beter te ondersteunen.
In het kort
Type tool
Methode, Leidraad, Kennisbundel
Voor wie
Verstandelijke beperking , Ernstig meervoudige beperking , Ouderen, Ernstig verstandelijke beperking plus
Auteur
Wat is ervaringsordening?
Ervaringsordening is een theorie van GZ-psycholoog Dorothea Timmers-Huigens. Het is een manier om te kijken hoe mensen betekenis geven aan hun ervaringen. De theorie werkt voor iedereen, maar is vooral nuttig bij mensen met een verstandelijke beperking.
Als begeleider is het belangrijk te weten hoe je cliënten ervaringen ordenen. Want als je weet hoe iemand de wereld ervaart en probeert te begrijpen, dan begrijp je die persoon beter en weet je wat hij of zij nodig heeft. Dat zorgt voor meer veiligheid in de begeleiding en meer ruimte voor verbinding en groei.
4 vormen van ervaringsordening
Mensen ordenen hun ervaringen langs 4 niveaus. Je kunt het zien als verschillende kapstokken waar je een ervaring aan kunt hangen. Deze 4 vormen van ervaringsordening zijn:
- lichaamsgebonden
- associatief
- structurerend
- vormgevend
Wanneer gebruik je ervaringsordening?
Je kunt ervaringsordening gebruiken om je in te leven in je cliënt en te ontdekken wat je cliënt nodig heeft voor groter mentaal welbevinden. Het is daarmee erg nuttig als cliënten vastlopen in hun ontwikkeling of als het niet lukt om goed contact te maken.
Doelgroepen
Ervaringsordening helpt je mensen te begrijpen die de wereld anders lijken te beleven dan jij. Daardoor is het geschikt voor verschillende doelgroepen, zoals:
- jonge kinderen
- mensen met een ernstige verstandelijke beperking en moeilijk verstaanbaar gedrag (EVB+)
- mensen met dementie
Hoe breng je ervaringsordening in de praktijk?
Er zijn verschillende methoden die ervaringsordening toepasbaar maken voor verschillende doelgroepen. Onder andere LACCS, Ervaar het maar en Meer Mens. Bij deze methoden draait het altijd om hoe een ander zijn of haar werkelijkheid beleeft. En welke behoefte er achter het gedrag zit.
Je kijkt bij ervaringsordening hoe de theorie aansluit bij de situatie van je cliënt. Op die manier kun je bepalen hoe je cliënt zich voelt bij een bepaalde ervaring. Dit doe je aan de hand van 4 vragen:
- Lichaamsgebonden: Is mijn lichaam veilig?
- Associatief: Is mijn omgeving betrouwbaar?
- Structurerend: Ken ik de samenhang van de gebeurtenis of de situatie?
- Vormgevend: Kan ik mijzelf zijn?
Scholing
Wil je ervaringsordening goed in de praktijk brengen? Dan heb je als team eerst scholing nodig. Denk daarbij aan 2 of 3 sessies voor uitleg, beeldvorming en hoe je het toepast. Het team gaat zelf met de vragen aan de slag en stelt van daaruit handvatten op. Normaal gesproken kan iedereen ermee werken, omdat het gaat om herkenbare voorbeelden.
Daarnaast zijn er verschillende materialen over ervaringsordening die je kunnen helpen: handreikingen, mindmaps, beelden, boeken en Excelbestanden om gegevens in te vullen.
Video: Ervaringsordening via co-regulatie
Psycholoog en CCE-consulent Bianca Vugts vertelt in deze video voor het CCE (Centrum voor Consultatie en Expertise) hoe ervaringsordening werkt in de wisselwerking tussen mensen. Dit noemen we co-regulatie. Aan de hand van een voorbeeld laat Bianca zien hoe co-regulatie helpt om de spanning omlaag te brengen bij een cliënt.
Ervaringsordening in de praktijk
Casus oudere cliënt
Een huisgenoot van mevrouw Gerards is plotseling overleden. Ze vraagt of zij de stereoset van haar overleden huisgenoot mag hebben en of de geplande barbecue wel doorgaat.
De begeleiders hebben veel moeite met deze houding van mevrouw Gerards. Hoe kom je te weten wat cliënten begrijpen van de wereld om zich heen en hoe zij die inrichten? En hoe ze daarop reageren?
Casus cliënt met EMB
Megan sabbelt op haar mouwen. Die zijn daardoor altijd nat. De begeleiders willen dat ze dit afleert, maar ze lijkt er weinig van te leren als zij haar corrigeren. Kun je met kennis over ervaringsordeningen de zorg voor Megan beter afstemmen op haar behoeften?
Casus cliënt met EVB+
Marieke is ongesteld, ze heeft hoofdpijn en buikpijn, maar kan dat niet kenbaar maken. Ze woont in een drukke groep en alle geluiden maken het nog moeilijker voor haar om zichzelf te reguleren. Ze heeft de begeleider nodig die haar bij de hand neemt, naar een rustige ruimte.
De begeleider biedt haar een warme kruik aan en gaat even bij haar op het waterbed liggen. De begeleider is liefdevol, zorgvuldig en heeft een positieve invloed op Marieke. Hierdoor schiet Marieke niet in een bui, waarbij ze zichzelf verwondt.
Meer weten over ervaringsordening?
Heb je een vraag over de theorie van ervaringsordening? Neem dan contact op met Bianca Vugts. Zij vertelt je graag meer over ervaringsordening binnen de gehandicaptenzorg. Stuur haar een e-mail via info@biancavugts.nl of bel naar 06 41 04 70 06.
Onderbouwing methode
Practice-based kennis: kennis op basis van praktijkervaringen van professionals, ervaringen van ouders en onderzoek.
Beoordeling methode
De theorie van Timmers-Huigens wordt veel gebruikt in de verstandelijke gehandicaptenzorg. Er is alleen niet onderzocht hoe goed de methode te gebruiken is. Er is niets bekend over hoe de methode werkt bij mensen met een EMB.
Onderdeel van leidraden
Deze tool is onderdeel van de Leidraad Oud en Gelukkig, de Leidraad EMB én de Leidraad EVB+ in het vizier. In de leidraden vind je meer kennisproducten voor de specifieke doelgroepen.
