Zorg voor ouderen met een verstandelijke beperking - Gewoon of Bijzonder?

Tekst: Annelies Versteegden

Ik loop vandaag mee met Mariëlle en haar collega Bernadette. Ze werken bij Ipse de Bruggen in het groene hart in woning 413 voor 14 ouderen met een verstandelijke beperking. Een groeiende groep mensen die fysiek en mentaal kwetsbaarder zijn dan andere ouderen. Ik ben benieuwd hoe die zorg en ondersteuning eruit ziet en of het wezenlijk anders is dan andere langdurige zorg.

Aandacht en tijd

Ik zie veel overeenkomsten met mijn andere ervaringen: de zorg en aandacht voor de bewoners, de afspraken over werkwijzen en processen in het team, het creëren van een huiselijke omgeving, de behoefte aan meer tijd voor de cliënt. Kortom: ook hier zie ik zorgprofessionals met passie. Dat zit soms in kleine dingen.

Een bewoner is helemaal gelukkig met haar fototoestel en neemt uitgebreid de tijd om dat te laten zien. Die tijd wordt genomen. ‘Dan wacht dat kopje koffie met collega’s maar even’, zegt Bernadette. ‘Aandacht heeft een positief effect op stemming en gedrag. Dat is belangrijk. Zeker bij deze bewoonster, want haar stemming slaat soms in één keer om.’

Andere dynamiek

‘Werken in een groep met ouderen biedt veel afwisseling’, vertelt Bernadette. ‘Je hebt de voordelen van een vaste samenstelling, ook al vallen er natuurlijk regelmatig mensen weg. Daardoor ontstaat een hele andere dynamiek. Dat vraagt veel van ons, professionals, maar ook van de bewoners. De samenstelling van de groep heeft immers een direct effect op ieders welbevinden.’

Palliatieve zorg is een belangrijk onderdeel van het werken in dit soort groepen. Goed aansluiten bij de wensen van de bewoner en de familie in die laatste levensfase en afspraken maken over afscheid en ‘waken’ als het einde nabij is.

Ouder wordende cliënt

De ouder wordende cliënt krijgt andere aandoeningen, zoals dementie of functioneringsproblemen. Dit heeft op deze doelgroep een mogelijk ander effect en professionals moeten alert zijn op gedrags- en fysieke veranderingen. ‘Ook dat is bepalend voor de groepsdynamiek’, zo vertelt Bernadette. De ouder wordende cliënt draagt een heel verleden met zich mee. Het leren kennen van dit verleden is vooral bij deze doelgroep niet altijd eenvoudig, maar belangrijk om goede zorg en persoonlijke aandacht te geven.

Vrijwilligers gezocht

Juist die persoonlijke aandacht, daar leven mensen van op, vinden Bernadette en Mariëlle. Vrijwilligers spelen hierin een belangrijke rol. Helaas kiezen vrijwilligers eerder voor reguliere ouderenzorg of voor kinderen met een verstandelijke of lichamelijke beperking. Bovendien is vaak specifieke kennis nodig. Ook hebben mensen uit deze doelgroep minder directe familie (zoals kinderen of een partner) die zich om hen bekommeren. In deze woongroep hebben veel mensen nog een nicht of een zus, maar dat is lang niet overal zo.

Behoefte aan goede toepasbare kennis

Aandacht voor deze groter wordende doelgroep is dus van belang. Om Mariëlle en Bernadette en de vele andere zorgprofessionals goed te ondersteunen, is goede en praktische informatie nodig. Kennis is nu veelal versnipperd en niet toegespitst op de ouder wordende cliënt. Een mooie taak voor ons en partners als de VGN, bedenk ik als ik terugloop naar mijn auto. Want dan kunnen we de zorg voor deze ‘Bijzondere’ doelgroep ‘Gewoon’ maken.

Programma Ouderen in het Vizier

Het programma Ouderen in het Vizier haalt kennis op uit de praktijk en maakt deze informatie beschikbaar voor alle zorgprofessionals in de gehandicaptenzorg. Door de problematiek op deze manier zichtbaarder te maken, hopen onderzoekers, zorginstellingen en de VGN dat er meer aandacht en ruimte komt voor deze problematiek.