Wat is Braille?
Het brailleschrift is een vervangend middel voor schriftelijke communicatie, speciaal voor blinde en slechtziende mensen. De naam is afkomstig van bedenker Louis Braille.
Braille is een reliëfalfabet (zie afbeelding), waarbij de letters en andere aanduidingen door middel van puntjes in het papier gedrukt zijn. Hierdoor is een kleine verhoging voelbaar, die je met de vingertoppen kunt ‘lezen’. In totaal zijn 63 tekens mogelijk. De mogelijke toepassingen variëren - evenals bij schriftelijke communicatie - van markeringen op huishoudelijke apparatuur en merken van kruidenpotjes tot lezen van boeken voor onderwijs, werk, vrije tijd en tot computergebruik.
Brailleleesregel
Mensen met een visuele beperking kunnen digitale informatie, zoals internetpagina’s, lezen met een brailleleesregel. De leesregel kun je tegen de onderzijde van het toetsenbord van een computer plaatsen en zo samen met de computer met bijbehorende software gebruiken. De leesregel vertaalt de letters op het beeldscherm in voelbare brailletekens. De brailleleesregel is ook te combineren met een smartphone.
Tastboeken
De tast is een belangrijk zintuig voor kinderen met een ernstige visuele beperking. Leerlingen die braille leren, worden hierop voorbereid via allerlei tastoefeningen. Ook tastboeken spelen hier een rol in. Dit zijn boeken waarin de illustraties tactiel (tastbaar) zijn. De teksten in een tastboek zijn in zwartschrift en braille. Zwartschrift of -druk is een gedrukte of geschreven tekst die voor zienden leesbaar is. Lees meer over tast- of voelboeken.
Brailleboeken
Passend Lezen biedt boeken in braille te leen aan en heeft voor iedereen met een leesbeperking een passende oplossing, zoals Audiolezen, Braillelezen, Letterlezen en Combilezen. Passend Lezen heeft bovendien een speciale leesvorm voor beginnende braillelezers, namelijk Braille-A. Daarnaast is er lezen met extra ruimte tussen de regels, voor de beginnende braillelezer. Naar de website van passend lezen.
Braillediensten van Bartiméus en Visio
Bartiméus en Visio bieden diverse diensten aan op het gebied van braille en leesbeperking:
Braille in huis- tuin en keukensituaties
Geschiedenis van braille
Louis Braille (1809-1852) is de uitvinder van dit zelfstandig blindenalfabet. Veel blindeninstituten erkenden het belang van het brailleschrift en voerden het in vanaf de publicatie van een verbeterde methode in 1837. In 1854 is braille als alfabet geaccepteerd. Al snel behoorde braille tot het standaard lespakket van blindeninstituten. Voor het schrijven van braille maakte men gebruik van een gegroefde zinken plaat met daarop een houten raampje. Met gebruikmaking van een koperen liniaal (‘reglette’) en een prikstift kon je gaatjes in spiegelschrift in papier prikken. Gedurende de 19e-eeuw eeuw gebruikte men verschillende schrijfmethoden naast elkaar. Het ging daarbij zowel om reliëf als om gewoon vlakschrift en zowel om Romeinse als om aangepaste lettertekens.
De moeizame schriftelijke communicatie van blinden met zienden zorgde ervoor dat in het begin van de 20e-eeuw vlakschriftsystemen werden onderwezen. De opkomst van de typemachine aan het einde van de 19e-eeuw overvleugelde echter als snel het vlakschrift. Door verbeterde druktechnieken en een netwerk aan vrijwillige brailleersters/brailleerders ontstond langzamerhand een omkering in het gealfabetiseerde blindenverkeer. Blinden konden steeds meer lezen, noteren en onderling corresponderen in braille. In de tweede helft van de 20e eeuw zijn elektrische brailleschrijfmachines ontwikkeld.
Meer lezen en zien over braille?
- ‘Braille’, in: J. Vos. Tastend door de tijd: twee eeuwen onderwijs en zorg voor blinde en slechtziende mensen - Amsterdam: Boom, 2008
- Bloemen langs de weg - Tonny van Breukelen, incl. download van het boek “Braille! Een pleidooi voor onbeperkt lezen”