Verstandelijke beperking - studiemateriaal Disability Studies

Gepubliceerd op: 02-12-2021

Inclusieve samenleving en disability

Het interdisciplinaire vakgebied disability studies bestudeert disability als complex maatschappelijk verschijnsel. Disability studies gaat ervan uit dat begrippen die gebruikt worden - zoals ‘beperking’, ‘handicap’, ‘disability’ - sociale constructies zijn, waarvan de betekenissen onderhevig zijn aan veranderingen in tijd, plaats en context. Ook de term 'verstandelijke beperking' is een sociale constructie, een afspraak. Het label 'verstandelijke beperking' gaat gepaard met veel kans tot (zelf)stigma en discriminatie.

Disability studies is gericht op de emancipatie van mensen met beperkingen. Disability studies heeft tot doel bij te dragen aan de voorwaarden voor een inclusieve samenleving en het daarbij behorende beleid. Het gaat hier om alle levensterreinen, zoals vrije tijd, wonen, scholing, werk en gezondheid.  Ook mensen met een verstandelijke beperking willen we vanzelfsprekend betrekken in alle mogelijke rollen. Hiervoor moeten we contexten scheppen waar openheid is: waar mensen welkom zijn en waar de communicatie helder, eenvoudig en niet alleen verbaal wordt vormgegeven.

Lezen

​Dominiek Lootens en Thijs Tromp publiceerden het boek Inclusief verhalend werken met mensen met een verstandelijke beperking. Dit boek nodigt professionals en beleidsmakers uit om hun visie en ervaringen over levensverhalen te verbreden en te verdiepen. Het geeft inzicht in de nieuwste ontwikkelingen binnen Disability Studies en Inclusive Research. 

​Erik De Belie en Geert Van Hove publiceerden het boek 'Ouderschap onder druk: ouders en hun kind met een verstandelijke beperking'. Dit boek gaat over de ervaringen van ouders en wat zij doormaken wanneer ze een kind met een verstandelijke beperking krijgen. Er is aandacht voor het verwerken van de diagnose en vijf ervaringsverhalen van ouders. 

Het ministerie van Veiligheid en Justitie verzamelde verhalen van mensen met een licht verstandelijke beperking die in aanraking komen met politie en justitie. De verhalen geven een beeld van waar mensen met een LVB tegenaan kunnen lopen in hun contacten met politie en jusitie (en wat er beter kan). Bekijk het boekje ‘Tussen knuffels en shag.’

​Frederik Mertens reflecteert in dit interview op de gedichtenbundel 'Blijf wie je bent' van Didier Peleman. De bundel bestaat uit korte gedichtjes en teksten over hoe Didier naar het leven kijkt. Didier heeft een licht verstandelijke beperking en vertelt over durven zijn wie je bent, durven dromen en het najagen van dromen.

Leren

• Hoe kun je inclusie in gemeenten verbeteren? Wat is de verantwoordelijkheid van de samenleving daarin? In de handreiking 'Thuis in de gemeente' (pdf, download onderaan de pagina) staan tips en voorbeelden om kwetsbare mensen mee te laten tellen. Ook mensen met een beperking vertellen wat hen verder kan helpen.
• ​Sofie van den Berghe schreef haar masterscriptie over Een co-design-benadering van participatie bij personen met een verstandelijke beperking. Ze maakt in haar onderzoek gebruik van een stappenplan met creatieve technieken voor personen met een verstandelijke beperking én hun netwerk (dit noem je Plan-P).
• Hoe maken we verbinding zonder dat we mensen met een beperking buiten de wereld plaatsen? Download de presentatie van Sofie Sergeant over 'Intellectual Disability vanuit DS-perspectief'. 
• In het Gewoon Bijzonder-netwerk 'Samen werken, Samen leren' gaven Sofie (onderzoeker) en Henriette (co-onderzoeker) trainingen over hoe je mensen met een beperking meer kunt betrekken binnen een onderzoek. Wat leverde dit participatief onderzoek op? Lees een evaluatie van Sofie. 
• Wat is het effect van de inzet van ervaringsdeskundigheid? Leendert van de Merbel onderzocht dit vraagstuk in het promotie-onderzoek 'Ervaringsdeskundigheid met andere ogen'. Lees meer over de resultaten.
• Hoe effectief is de inzet van DigiContact (een vorm van ondersteuning op afstand, (e-support)? Miriam Zaagsma onderzocht dit vraagstuk. Lees meer over de resultaten. 
• Hoe zorgt participatief onderzoek voor meer verbondenheid en kwaliteit van de ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking? Hanna Peels onderzocht dit vraagstuk. Lees meer over de resultaten. 
• Mensen met een verstandelijke beperking zijn niet alleen zorgontvangers: ze hebben ook kennis en inzichten, ze kunnen een belangrijke bijdrage leveren in onze samenleving.  Neem een kijkje op de website van de LFB: een organisatie van en voor mensen met een licht verstandelijke beperking waar we veel van te leren hebben. 

Kijken

Gentle Teaching is een visie die mogelijkheden biedt voor de ondersteuning, hierbij vertrekkend vanuit het individuele en unieke in een persoon, en vanuit de relatie.

Stel jij jezelf weleens de vraag: 'Welke gespecialiseerde ondersteuning heeft iemand met het syndroom van Down nodig?' Kijk op een andere manier naar deze 'doelgroep' en bekijk het filmpje:

Horen

• Beluister een Nederlandstalige podcast over de inzet van technologie voor mensen met een verstandelijke beperking in relatie tot eigen regie.

Doen

• 'Ouders Online' is een online platform. Het is een plek waar je in contact kunt komen met ouders die tegen dezelfde dingen aanlopen. Hierdoor hoef je 'het wiel' niet zelf opnieuw uit te vinden. Heb je een idee, aanvulling of verbeterpunt ontdekt in de relatie met jouw cliënt of familielid? Neem dan een kijkje op het online platform.

Meedoen in de samenleving 

Het gaat er om dat je met deze 'doelgroep' en hun netwerk in gesprek blijft, zodat je het vraagstuk samen kunt oplossen. De huidige samenleving biedt kansen tot interessante ontmoetingen en een gevoel van ‘belonging'. Maar ‘in de samenleving’ kan ook bedreigend zijn of terughoudend zijn als het gaat om de mogelijkheden tot beweging en vrijheid. ‘Individueel wonen’ brengt ook risico's met zich mee, zoals eenzaamheid. ‘In de groep wonen’ kan heel stressvol zijn. Welk huis op welke plek voelt voor jou aan als een thuis? Eenvoudige antwoorden zijn er niet. Een open gesprek met de mensen zelf en hun verwanten is daarom heel belangrijk.

Meer studiemateriaal van Disability Studies:

• Bionische mens: mens en technologie
• Seksualiteit
• Ouder worden
• Al het les- en studiemateriaal van Disability Studies

Laatst bijgewerkt op: 05-12-2023