Multidisciplinaire samenwerking Tragel geeft onderzoek zorgtechnologie extra impuls

De nachtzorg, de eerste begeleider dagbesteding en woning, de projectleider nachtzorg, de gedragsdeskundige en de verwante. Bij de uitwerking van het thema Lekker slapen binnen de Innovatie-impuls zijn ze allemaal betrokken. Een manier van werken die zorgaanbieder Tragel helpt om de vragen die spelen rond de inzet van zorgtechnologie voor hun cliënten ‘af te pellen’ en zo tot de kern te komen.

Het project begon bij adviseur kwaliteit en innovatie Eva van Harn en een kleine groep eerste begeleiders. 'We dachten na over de vraag of zorgtechnologie van waarde kon zijn voor cliënten om tot een beter slaappatroon te komen', vertelt ze. 'En naarmate de vraagstelling helderder werd, gingen we vanzelf ook nadenken over het betrekken van medewerkers vanuit verschillende disciplines, om hen ieder vanuit hun eigen expertise hierin een rol te geven.'

Dat leverde een interessant groep op: Marianne van Hoecke uit team nachtzorg. Valerie Martens, eerste begeleider van de locatie waar het project wordt uitgevoerd. Ria Meertens, cliëntvertegenwoordiger. Annet van Alten, projectleider nachtzorg. En gedragsdeskundige Eveline de Windt. Een projectgroep die voldoende is uitgerust om de vraag of de beoogde technologische oplossing – een multisensorische stoel – een positief effect heeft op de nachtrust van cliënten, te onderzoeken. 'Projecten kunnen soms ver van mensen af staan', zegt Eva, 'dat kan onderzoek doen moeilijk maken. In deze multidisciplinaire setting schep je de goede voorwaarden om dit samen voor elkaar te krijgen.'

Slaapgedrag en dagritme

'Het probleem van ’s nachts slecht slapen speelt al een aantal jaren bij cliënten', vertelt Ria. 'Hetzelfde geldt voor mijn schoonzus die hier woont. En het is daarmee ook mijn probleem, want ik wil dat het goed met haar gaat.' Slecht slapen heeft vanzelfsprekend gevolgen voor het dagritme van cliënten. 'Ze dutten best vaak overdag in', zegt Valerie, 'waardoor ze de nacht erop ook weer slecht slapen.' Het gevolg is dat zo’n cliënt vaak ’s nachts op zoek gaat naar iemand voor nabijheid, wat een zware wissel trekt op team nachtzorg. Marianne: 'Soms moeten we iemand wel tien tot twintig keer per nacht naar bed brengen.'

Valerie vervolgt: 'Daarom zochten we naar een hulpmiddel om deze mensen overdag te prikkelen. Natuurlijk willen we ze ook rustmomenten bieden, maar we willen niet dat ze in slaap vallen. Vandaar ons onderzoek naar toepassing van een multisensorische stoel. Die heeft een relaxfunctie en een activerende functie. De stoel schommelt, maakt muziek en de bas zorgt voor een prikkeling in de onderrug. Met het activerende programma proberen we de cliënten op bepaalde momenten te prikkelen, zodat zij niet slapen overdag.'

De waarde van samenwerking

Hoewel samenwerking beslist geen nieuw gegeven is voor de medewerkers van Tragel, is het huidige project de eerste keer dat in de bovenvermelde samenstelling wordt samengewerkt. Annet: 'Waardevol, want het levert mij een zo breed mogelijke kijk op het probleem op, zodat we ook breed in oplossingen kunnen denken. Samen komen we in een positieve flow.' Die mening deelt iedereen. Ria bijvoorbeeld geeft aan zich hierdoor geen toeschouwer te voelen, maar een actieve rol te kunnen spelen in het oplossen van het bestaande probleem. En Valerie zegt: 'Iedereen heeft zijn eigen expertise. En die verschillende expertises bij elkaar brengen maakt dat je veel van elkaar kunt leren.' Marianne: 'Aanvankelijk was ik nog niet betrokken, maar ik heb zelf aangekaart dat ik dit wel belangrijk vond. De medewerkers van de nachtzorg zijn immers degenen die iedere nacht te maken hebben met cliënten die niet kunnen slapen. Dat werd ook erkend.'

Begrijpelijk. Marianne kent de cliënten alleen ’s nachts, Valerie, en vooral ook de begeleiders, maken ze overdag mee. 'Je komt pas tot goede zorg als je met elkaar afstemt', zegt Valerie. 'In de dag zijn er soms nieuwe medewerkers, die kennen een cliënt dan nog niet zo goed. Het is dan heel waardevol als Ria vanuit haar langere ervaring met een cliënt diens gedrag kan helpen duiden. Daar hebben wij voor onze dagzorg heel veel aan.'

Het belang benadrukken

Hoe belangrijk samenwerking ook is, het komt niet altijd vanzelf tot stand. 'Je moet medewerkers op de locatie wel stimuleren tot samenwerking om een project als dit te laten slagen', zegt Valerie. 'Het is belangrijk om  het nut van zo’n multisensorische stoel in te zien. Communicatie is daarbij essentieel: extra overleggen, een flyer, en de boodschap blijven herhalen.'

Annet benadrukt dat het belangrijk is dat iedereen in een team input levert vanuit zijn eigen referentiekader. 'Iedereen kent de cliënt op zijn eigen manier', zegt ze. 'Dat heeft meerwaarde, maar kan samenwerking ook wel eens moeilijk maken. De uitdaging voor mij is daar doorheen te breken. In mailwisseling lukt dat niet efficiënt, je moet mensen echt bij elkaar brengen en met elkaar in discussie te laten gaan. Toch proberen we ook nu met de coronamaatregelen het project actief te houden door regelmatig digitaal met elkaar te overleggen.'

Het is wel voorgekomen dat een cliënt heerlijk lag te slapen in die stoel, wat nu juist niet de bedoeling is. 'Dan merk je dat meer uitleg nodig is', zegt Eva, 'en inderdaad herhaling van de boodschap. Ook hierin is samenwerking belangrijk, ik kan het als projectleider niet alleen.' Het zou heel mooi zijn als die samenwerking een structureel vervolg krijgt, vult Annet aan. 'In eerste instantie was het moeilijk om de samenwerking tussen de medewerkers van de dag en nacht tot stand te brengen. Voor de hand liggend natuurlijk, want je hebt nu eenmaal verschillende werkuren. Maar ik hoop toch dat die samenwerking door dit project wordt versterkt, en ik vind het mooi om te zien hoe Marianne hiervoor als een ambassadeur naar voren stapt.'

Het onderzoek verdiepen

Hoe bepaalt het team het succes van toepassing van de multisensorische stoel? 'Op basis van het onderzoek dat we nu doen', zegt Eva. 'De leverancier werkt goed mee. Normaal geeft die zo’n stoel maar vier weken op proef, maar in dit geval waren zij bereid om voor het onderzoek de proefperiode uit te breiden naar twaalf weken. Hierbij hebben we vooraf eerlijk gezegd: als de inzet ervan niet het beoogde effect oplevert, doen we het niet. Gaandeweg het project hebben we gemerkt dat een goede nachtrust van zoveel factoren afhankelijk is dat de inzet van alleen maar een multisensorische stoel nooit de volledige oplossing kan zijn. Het was dus te ambitieus om meteen effect van dit hulpmiddel te verwachten. Maar ook dat besef is winst, want dan ga je dus kijken wat de andere beïnvloedende factoren zijn en wat je daaraan kunt doen. Dat verdiept je onderzoek.

Een vervolgstap is ook het proces van slapen verder in kaart te brengen. En winst voor nu is in ieder geval al bereikt met ons project als de cliënt overdag niet meer slaapt.' Een eerste stap in de goede richting is om ook het management van Tragel het belang te laten inzien van lekker slapen.

Vervolg

Ook het slaapteam van Tragel kan verder met de onderzoeksresultaten. 'De opgedane kennis uit het project van de Innovatie-impuls helpt dit team dus ook', zegt Annet. 'Hierbij hebben we vaart gemaakt met testen van de Motion Watch, om data te verzamelen over het slaappatroon van cliënten.'Een waardevol vervolg van de teamgerichte samenwerking binnen de Innovatie-impuls, erkent Eva. 'Al zit ook hier weer de beperking aan dat dit hulpmiddel niet voor alle cliënten toepasbaar is', zegt ze. 'Dat onderstreept wederom dat er niet één oplossing is. Dat is altijd belangrijk om te blijven beseffen.'

Meer informatie:

• Dossier Nachtzorg
• Thema Lekker slapen
• Project Innovatie-impuls