Meer op eigen benen met LVB

Wat onderzoekt het onderzoeksproject en waarom?

In de grote stad hebben jongvolwassenen met LVB in een belangrijke periode van hun leven, steeds vaker moeite om deel te nemen aan de samenleving. Wonen, werken en sociale relaties hebben en houden, gaan erg moeizaam. Door de toenemende ingewikkeldheid van het leven in de grote stad is deze groep erg kwetsbaar. Er ontstaan vaak ernstige problemen zoals schulden, dakloos zijn, betrokkenheid bij misdaad, verslaving, en psychische problemen. Daarom wordt deze groep in vaktaal LVB+ genoemd. 

LVB+ wordt niet altijd (h)erkend en de bijkomende problemen zijn vaak ingewikkeld. Jongvolwassen met LVB+ krijgen te weinig of verkeerde zorg en ondersteuning, of ze stoppen met de ondersteuning die zij krijgen omdat ze ‘het zelf wel kunnen’. Dit kan tot ernstige gevolgen leiden en vaak wordt hun levenspad onvoorspelbaar. 

Er is nog onvoldoende kennis over deze situaties van jongvolwassenen met LVB+. Daarom wordt er in Amsterdam en Den Haag onderzoek gedaan naar de ervaringen van jongvolwassenen tussen de 18 en 30 jaar. In Amsterdam wordt onderzocht welke rol geld speelt in het dagelijks leven. In Den Haag wordt onderzocht hoe deze groep hulp krijgt bij het vinden van werk en dagbesteding

Hoe verloopt het onderzoek?

Het project startte op 1 januari 2016 en duurt 4 jaar. Er worden 3 deelonderzoeken uitgevoerd en het hele onderzoeksproject bestaat uit drie stappen:

1. Kwalitatief en participatief onderzoek: gedurende 2,5 jaar worden 40 jongvolwassenen met een LVB, zware problemen, ethnische achtergrond in Amsterdam en Den Haag gevolgd. 
2. Bundelen en verspreiden van kennis en onderzoek (lokaal, nationaal en internationaal niveau)
3. Ontwikkeling van handreikingen voor de praktijk op basis van de gebundelde kennis

Deelonderzoek 1: De rol van geld in het dagelijks leven van jongvolwassenen met LVB+

Geld speelt voor iedereen een rol in het dagelijks leven, ook voor jongvolwassenen met een LVB+. Helaas is dat voor hen niet altijd een positieve rol. Zij hebben te maken met schulden, hebben moeite om rond te komen, geven erg veel geld uit aan verslavingen, of zijn gevoelig voor ‘snel geld’ vanuit de criminele wereld of via sekswerk. Ook is geld een bron van frustratie en strijd. Financiële hulpverlening zoals bewindvoering lijkt niet altijd goed aan te sluiten. Het is belangrijk om te begrijpen hoe geld een rol speelt in meer levensgebieden dan alleen het huishoudboekje. Dit deelonderzoek richt zich juist op de andere betekenis van geld; de sociale en symbolische betekenis. Welke kansen en hindernissen levert de rol van geld op en welke invloed heeft dat voor hen om mee te doen aan de samenleving? Het onderwerp 'geld' dient ook als een spiegel om de ingewikkelde wereld van deze jongvolwassen te begrijpen.

Deelonderzoek 2: Tussen de muren

Met het deelonderzoek Tussen de muren wil het onderzoeksproject weten wat de mogelijkheden en hindernissen van jongvolwassenen met LVB+ zijn, om mee te doen aan de samenleving in de vorm van (on)betaald werk. Betaald werk is belangrijk voor deze groep, omdat het zorgt voor meer inkomen, ritme, sociale contacten en zelfvertrouwenHet draagt bij aan meer zelfstandigheid. Dit geldt ook voor onbetaald werk. Onbetaald werk kan zelfs bijdragen aan het krijgen van een betaalde baan. Maar het lukt jongvolwassenen met LVB in de grote diverse stad niet altijd om betaald werk te krijgen en houden. Wanneer het wel lukt, is het vaak slecht betaald en onzeker werk. Daanaast worden ook de eisen voor veel banen steeds hoger. Het doel van dit deelonderzoek is achterhalen wat de factoren zijn waarom de één het wel lukt om (on)betaald werk te krijgen en houden en de ander niet. Hoe worden deze jongwasselenen begeleid in het vinden en houden van werk? Hoe ervaren zij de begeleiding en het werk dat zij doen? Welke mogelijkheden en hindernissen komen zij tegen bij het krijgen en houden van (on)betaald werk en het vergroten van hun zelfstandigheid?

Waar staan we nu? 

De onderzoeken zijn in april 2022 klaar. Het onderzoeksnetwerk is momenteel bezig met het geschikt maken van de resultaten van het onderzoek voor gebruik in de zorg, het onderwijs en in de financiële hulpverlening. Een aantal belangrijke conclusies uit de onderzoeken zijn: 

• Er moet meer aandacht komen voor de sociale, morele en symbolische betekenis van geld. En voor de rol van geld in het ontwikkelen van een positieve identiteit. Juist de relatie tussen de jongvolwassenen met LVB en hun begeleiders biedt ruimte voor leren, waarbij ook (andere) waarden van geld meegenomen worden. Via het onderwerp geld kun je goed bespreken welke (andere) dingen jongvolwassenen met LVB belangrijk vinden in het leven. 
• Er is behoefte aan een betere en duidelijkere samenwerking en rolverdeling tussen bewindvoerders en begeleiders. Ook hebben bewindvoerders behoefte aan meer kennis over de LVB+ doelgroep en hoe ze hen het beste kunnen helpen. 
• Er is een gat ontstaan in de financiële begeleiding; professionals van zorgorganisaties mogen geen financiële hulp bieden. Jongvolwassen met LVB+ zijn hierdoor vaak aangewezen op bewindvoering, wanneer ze zelf niet goed met geld kunnen omgaan. Een heftige maatregel die door jongvolwassen met LVB+ wordt gezien als een manier om te zorgen dat zij geen eigen keuzes kunnen maken. Hoe kunnen we hen ruimte bieden om hierin te leren? Wat moet er gebeuren zodat zij meer eigen keuzes kunnen maken en zelfstandiger kunnen omgaan met hun geld?

De resultaten zijn gericht op:

1.    Zorgen dat de mensen in de hulpverlening weten hoe belangrijk het is om te praten over de rol van geld met jongvolwassen met LVB+  door meer kennis aan te bieden hoe zij hier het beste over kunnen praten

2.    Het ontwikkelen van een werkwijze die leidt tot een verbeterde samenwerking tussen cliënt, begeleider en bewindvoerder

3.    Het ontwikkelen van een werkwijze die leidt tot meer zelfstandigheid op het gebied van geld bij jongvolwassen met een LVB+

Wie zijn de onderzoekers?

Projectleider
Annelies Christiani: mail | telefoonnummer

Onderzoekers
Charlotte Albers: mail
Josien Arts: mail

Meer informatie:

• Informatie ZonMw